تون؛ شهری که به نام کهنه ثبت شد

تون نام شهری است که هم‌اکنون در جنوب غربی شهر فردوس قرار گرفته و در گذشته از شهرهای بزرگ سرزمین خراسان به حساب می‌آمده است. این شهر امروزه با نام شهر کهنه شناخته می‌شود.

با نگاهی به گذشته شهر تون متوجه می‌شویم که این شهر در طول تاریخ خطرات زیادی را پشت سر گذاشته و آنچه از آن باقیمانده بخشی از تاریخ کشورمان به حساب می‌آید. در اصل شهر تون که روزی یکی از بزرگ‌ترین شهرهای حکومتی ایران بوده و نقش مهمی در اقتصاد منطقه خراسان داشته است.

شایان ذکر است؛ شهر تون در دوره‌ای از تاریخ پس از الموت مهم‌ترین مرکز اسماعیلیه در قهستان بوده و پنج دروازه داشته است. ابن اثیر در کتاب الکامل فی التاریخ در تشریح چگونگی ویرانی این شهر می‌نویسد: مردم شهر تون بر مذهب اسماعیلیه پایدار ماندند سپاه مغول به رهبری هلاکوخان نوه چنگیز خان رهسپار شهر تون گردید. در بهار سال ۶۵۳ سپاه هلاکو خان مغول این شهر را پس از هفت روز مقاومت تصرف کرد و مردم آن را قتل عام کرد.

عطاملک جوینی نیز در بخشی از تاریخ جهانگشای در خصوص آنچه بر سر شهر تون آمده چنین نوشته است: تا هفتم روز که لشکر بر حصار رفتند و باره آن بر زمین یکسان کردند و تمام مردان و زنان را به صحرا راندند و از ده سال به بالا را کشتند و چهل هزار نفر سر از تن جدا کردند.

یادآور می‌شود؛ از آثار تاریخی به جای مانده از شهر تون می‌توان به مدرسه علمیه علیا، مدرسه علمیه حبیبیه، مسجد جامع تون، مسجد سیدی، امامزاده محمد و ابراهیم، حمام خیروز، بازمانده‌های محلهٔ سردشت از جمله حمام سردشت، حوض انبار سرخ کوه، تپه چنجه، خانه افراشته، خانه معزی، خانه مقدم، خانه راهی و گورستان خاموشی اشاره کرد.

خاطرنشان می‌شود؛ شهر تون، در تاریخ ۸ خرداد ۱۳۷۸به ثبت ملی رسید.

منبع:باشگاه خبرنگاران جوان