ریگ جن اسرارآمیزترین منطقه کویر

شاید روزی دوست داشتید سفری هیجان انگیز داشته باشید. اما ممکن است با دیدن ریگ جن ترس و وحشت را با چشمان خود ببینید و دیگر هوس سفر هیجان انگیز را نکنید .

ریگ جن محلی در دل کویر محلی که به مثلث بر مودای ایران معروف است .ریگ جن، شگفت‌انگیز‌ترین اسرار‌آمیز‌ترین و ترسناک‌ترین منطقه ایران است، با باتلاق‌های سهمگین که مرگ را برای هر موجودی زنده‌ای به ارمغان می‌آورد. اتفاقات بی‌پاسخ و توجیه نشده بسیاری در این منطقه روی داده است و نمکزار‌های این منطقه محل قتل و دفتن موجوات زنده بسیاری بوده است.

ریگ جن، با وسعتی حدود ۳۸۰۰ کیلومتر مربع در حاشیه شمالی به کوه گوگردی ، در حاشیه شرقی به جاده دامغان .اما بهترین مسیر دستیابی به آن هم بخش شمال شرق پارک ملی کویر است، یعنی جاده سنگفرش ملک آباد که البته داخل مرز پارک بوده و زیر نظر سازمان حفاظت محیط زیست اداره می شود. بنابراین باید از این سازمان مجوز عبور بگیرید. مسیر دیگر ورود به ریگ جن هم جندق است که دقیقا در نقطه مقابل، یعنی در بخش شرقی پارک قرار دارد.

هیچ‌گونه چشمه یا چاه آبی در این منطقه وجود ندارد. در بیشتر نقشه‌ها نامی از این منطقه نبرده شده است. تنها دو کویر شناس اروپایی در گذشته در سفرنامه‌های خود به وجود چنین کویری در ایران اشاره‌ای کرده‌اند.

زیربنای ریگ جن، یک دشت فرسایش یافته است که در حال حاضر تپه‌های ماسه‌ای برخان و تپه‌های ماسه‌ای هرمی (قورد) آن را اشغال کرده است. تمام ریگ جن دارای رسوبات نمکی فراوان است که عمده رسوبات و مواد فرسایشی آن از دامنه‌های فرسایش یافته البرز شکل‌گرفته است.

فرورفتن در گل و لجن در «ریگ جن»، شاید یکی از خطرناک‌ترین اتفاقاتی باشد که ممکن است گریبان گیر مسافران ناوارد شود و آنها را به کام مرگ بکشاند. سال‌های متمادی، هیچ‌کس جرئت آنکه به «ریگ جن» سفر کند و راز این کویر اسرار‌آمیز را کشف کند، نداشت، یا اگر حتی جرئتش را هم داشت،‌ به دلیل ناآشنایی با منطقه درراه می‌ماند.

سون‌هدین در سال ۱۹۰۰ ریگ‌جن را کشف کرد و بعدازآن هم آلفونز گابریل در سال ۱۹۳۰ از نزدیکی آن گذر کرد؛ اما هیچ‌کدام نتوانستند از این بخش از کویر عبور کنند و ناچار به سمت یزد برگشتند؛ اما عبور از آن همچنان برای کویرنوردان به‌صورت یک رؤیا باقی ماند تا اینکه بالاخره در سال ۱۹۹۷ طلسم ریگ‌جن توسط علی پارسا، کویرشناس مقیم آمریکا شکسته شد. او به همراه آقای میران زاده، رئیس وقت پارک ملی کویر، با هواپیما برافراز ریگ جن رفتند تا ثابت کنند که هیچ‌چیز شگفت‌انگیزی در ریگ جن وجود ندارد. علی پارسا، اما یک سال بعد، با ماشین وارد «ریگ جن» شد و بعدازآن بسیاری از کویرنوردان از «ریگ جن» گذشتند. البته با تجهیزات کامل که نه گرفتار روح شدند و نه جن‌زده!

محدوده جغرافیایی

مرز مشخصی برای ریگ جن متصور نیست. به‌صورت اجمالی این منطقه در محدوده جغرافیایی مرکز ایران در قسمت غربی کویر مرکزی یا دشت کویر قرار گرفته است و از شمال به جاده نظامی سمنان به معلمان، ارتفاعات کوه گوگرد، شهرستان گرمسار، از غرب به پارک ملی کویر، ارتفاعات نخجیر، کوه طلحه، شیطان کوه، کوه دم و تنگ ظلمات، از شرق به محور ارتباطی جندق به معلمان و از جنوب به محور انارک به چوپانان و کوه ملاهادی (کوه بزرگی) محدود می‌شود. گسترش ریگ جن از شمال غرب به جنوب شرق است و وسعتی در حدود ۹۰ هزار کیلومترمربع دارد.

گسترش منطقه از شمال شرق به جنوب غرب است. این منطقه در شمال شرق به کوه گوگرد و منطقه معلمان، از جنوب به انارک، از شرق به ناحیه جندق و از سمت غرب به پارک ملی کویر منتهی می‌شود.

مهم‌ترین مسئله اینکه اگر تابه‌حال کویر نوردی نکرده‌اید و به‌اصطلاح حرفه‌ای نیستید، برای اولین تجربه به‌هیچ‌عنوان ریگ جن را برنگزینید که در این صورت رفتنتان با خودتان است و برگشتنتان با خدا، حتی اگر هم حرفه‌ای هستید حتماً گروهی به این منطقه سفر کنید. بهترین وسیله برای سفر به کویر، جیپ‌های سبک‌وزن است، نقشه را فراموش نکنید.

اگر از تهران عازم ریگ جن می شوید باید بدانید که فاصله تهران تا جندق حدود ۱۷۰ کیلومتر است.

اگر شما هم انگیزه پیدا کرده اید که جانتان را کف دستتان بگیرید و راهی ریگ جن شوید، بهتر است خیلی عجله نکنید. توصیه می کنیم که اگر تا به حال کویر نوردی نکرده اید و به اصطلاح حرفه ای نیستید، برای اولین تجربه به هیچ عنوان ریگ جن را انتخاب نکنید که در این صورت رفتنتان با خودتان است و برگشتنتان با خدا! حتی اگر هم حرفه ای هستید حتماً گروهی به این منطقه سفر کنید. آن هم با یک تیم کاملا حرفه ای.

بهترین وسیله برای عبور از این کویر‌، جیپ های سبك وزن است و البته فراموش نکنید که هر لحظه امکان گیر کردن و گم شدنتان در کویر ریگ جن وجود دارد. پس باید از همه امكان های نرم افزاری مثل نقشه های دقیق و GPS که قبلا تمام مسیرهای عبور از ریگ جن روی آن مشخص شده است استفاده کنید. این البته به جز اطلاع مسئولان محلی از سفر تیم کویرگردی به ریگ جن است که باید کاملا در جریان نقشه سفر تیم باشند.

سفر به ریگ جن، معمولا با بیشترین حد تجهیزات صورت می گیرد. در این سفر معمولا برای مدت حداقل ۱۵ روز غذا‌، آب، بنزین و وسایل فنی ماشین ها برداشته می شود تا در صورت بروز مشکل حفظ گروه امکان پذیر باشد.

اما ریگ جن، غیر از احتمال گم شدن و ته کشیدن منابع حیاتی، بهانه های دیگری هم برای بلعیدن مسافرانش دارد! فرو رفتن در گل و لجن و باتلاق های ریگ جن یكی از مهم ترین خطرهایی است که هر مسافری را تهدید می کند.

افسانه‌های ریگ جن

حاشیه‌نشینان و محلی‌های این منطقه، چوپان‌ها و ساربان‌ها معتقدند که اگر کسی پایش به ریگ جن برسد، بلافاصله ناپدید و توسط ارواح و موجودات ماورایی به قلب ریگ‌جن فرستاده می‌شود! یکی از کاوشگران می‌گوید که حتی شتر‌های اهالی کویر هم وقتی به این منطقه می‌رسند، می‌ایستند و به‌هیچ‌عنوان حرکت نمی‌کنند!

همچنین حرکت تپه‌های ماسه‌ای و تغییر شکل آنها را به دلیل وجود قدرت‌های شیطانی در این منطقه می‌دانستند. آنچه مشخص است قسمت عمده ریگزارهای ریگ جن به دلیل عدم وجود پوشش گیاهی دائماً تحت تأثیر نیروی باد در حال تغییر و حرکت هستند.

هدین در کتاب کویرهای ایران افسانه‌ای را از مردم آن زمان روایت می‌کند که در مرکز ریگ جن بهشت گمشده‌ای وجود دارد. در این بهشت دریاچه‌ای هست و در کنار آن جنگل‌های انبوه قرار دارند. شیاطین پشم شترها را در آنجا رها کرده‌اند و هر کس به این منطقه دست یابد ثروتمند خواهد شد. مسلماً در مرکز ریگ جن نه دریاچه‌ای هست و نه جنگلی. آنچه هست زمین‌های پف‌کرده رسی است که از شدت تبخیر و شوری توانی برای رشد گیاه در خود ندارند.

آنچه در مورد این مکان حقیقت دارد بخل آسمان و قهر زمین است که آن را تبدیل به سرزمین افسانه‌ها کرده است. آنچه در سفر به مناطقی ازاین‌دست باید مورد توجه قرار گیرد توجه به نکات فنی، ایمنی و داشتن تجربه کافی است. کویر برخلاف ظاهر آرام و صبور دارای طبیعتی خشن و پرخطر است. سفر به چنین مناطقی تمهیدات خاص خود را طلب می‌کند و بدون انجام مطالعات لازم قطعاً عواقب ناگواری را به همراه خواهد داشت.

مرتبط:

کویر ریگ جن ،مثلث برمودای ایران