زندان انوشیروان

به گزارش ایمنا، پوست خشکیده کویر و لبان تشنه‌اش حکایت از بی‌مهری آسمان و بخل زمین دارد. کویر همواره چین بر جبین دارد و با ابروانی درهم کشیده در انتظار فرصتی است تا قصه پر غصه فراغ آب را برای مسافران خسته از گرما بازگوید؛ اما در برزخ زمین خشک و آسمان بخیل این سرزمین، مردمانی زندگی می‌کنند که با سادگی و بی‌آلایشی و سختکوشی روزهای داغ را به شب‌های دوزخی آن پیوند می‌دهند.

به هر یک از شهرهای کویری که سفر کنید ردّپایی از گذشته‌های دور را می‌بینید که بر ریگزارها و شنزارهای آن بر جا مانده است؛ کاروانسراها، خانه‌های خشتی، بازارها و واحه‌ها، بخشی از جاذبه‌های کویر است که بر صفحه خاک مرده آن خودنمایی می‌کند.

جندق از روستاهای حاشیه کویر مرکزی ایران است. منطقه‌ای خشک که برای درک کویر و شناخت معماری و مردم‌ آن می‌توانید روزها و ماه‌ها در آن بمانید. نام این منطقه ادغام شده کلمه “جنب‌دق” و به معنی حاشیه کویر و زمین صاف است.

این روستا در مسیر ریگ جن قرار دارد، کویری که کمتر کسی یارای گذر از آن دارد.

در گذشته در حاشیه مسیر جاده معروف و تاریخی ابریشم قرار داشته و به عنوان بندرگاه کویر، محل استراحت کاروان‌های عبوری بوده است.

این روستا چونان صدفی مروارید گرانبهایی را در دل پنهان کرده که بسیار جذاب و دیدنی است؛ دژی استوار از عهد ساسانی که برخی اعتقاد دارند زندان انوشیروان بوده است. نام این قلعه “دژ اردبیل” یا “قلعه انوشیروان ساسانی” است و شاید تنها قلعه باستانی است که هنوز زندگی روزانه در آن جریان دارد. با قدم زدن در کوچه پس کوچه های قلعه جندق می‌توانید از خانه‌های ساده و قدیمی، مسجد، حسینیه و حمام دیدن کنید. خانه شاعر معروف کشورمان، “یغما جندقی” نیز در این قلعه قرار دارد.

مصالح قلعه خشت و گل و قسمتی از پی دیوارها با تخته‌سنگ‌های بزرگ ساخته شده است. این قلعه در زمینی به مساحت ۱.۵ هکتار و به شکل ذوزنقه‌ ساخته شده و دو برج به ارتفاع ۲۲ متر در دو طرف دروازه آن است که به سمت شرق باز می‌شود و ورودی دالانی منحنی رو به درون قلعه است. ضلع شمالی این قلعه ۱۶۲ متر، ضلع شرقی آن ۱۳۱.۵ متر، ضلع جنوبی ۱۳.۵ متر و ضلع غربی آن ۱۴۲.۵ متر است. معماری این بنا به گونه‌ای است که در زمستان گرم و در تابستان خنکای مطبوعی دارد. قطر دیوارهای حصار بیرونی حدود یک تا ۱.۵ متر و گاه تا ۲.۵ متر است.

غیر از چهار برج موجود در زاویه‌ها، سه برج در پهلوی شرقی، دو برج در پهلوی جنوبی و یک برج در وسط دیوارضلع شمالی قرار دارد. دیوارها و برج‌های ضلع غربی تخریب شده است. این اثر تاریخی در سال ۱۳۹۳ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید.