عمارت هشت بهشت
عمارت هشت بهشت که جلال و زیبایی آن، بسیاری از گردشگران را به توصیف شکوه آن واداشته، از دیدنی‌ترین عمارت‌های شهر اصفهان است.
پایتخت مبارک شاهان صفوی، آن‌روزها در اوج بالندگی و آبادانی خود قرار داشت. جای‌جای بافت تاریخی اصفهان را که بنگریم، ردپای اثری از سازندگی‌های پادشاهان صفوی خود را نمایان می‌سازد. در این میان، کاخ‌ها، باغ‌ها و عمارت‌های چهارباغ مرکز ثقل شکوه اصفهان عصر صفوی تلقی می‌شدند.
موقعیت جغرافیایی
عمارت هشت بهشت که در بافت شهری اصفهان قرارگرفته در غرب خیابان چهارباغ پایین، شرق به خیابان متأخری و جنوب به بازارچه بلند (بازار هنر) واقع‌شده است.
عمارت هشت بهشت که از نوع باغ‌های مسطح است، در میان سایر باغ‌هایی چون باغ خرگاه در شمال و در شمال شرق باغ‌های میوه همچون انگورستان، باغ بهشت‌آیین، باغ دمور واقع‌شده است.
ساختمان كاخ
بخش مرکزی عمارت هشت بهشت به‌صورت چهار صفه ساخته‌شده و ايوان آن رو به شمال است. سقفی که بر فراز اين بنای چهار صفه بنا شده، پوشيده از مقرنس‌های گچی خوش‌رنگ و طرح است.
اتاق‌های طبقه اول در چهار گوشه عمارت تزئيناتی از گچ‌بری و نقاشی دارند. در طبقه دوم عمارت نيز مجموعه‌ای از رواق‌ها، اتاق‌ها، طاق‌ها و پنجره‌ها بر زیبایی آن می‌افزاید. اين طبقه به راهروها و اتاق‌های متعددی تقسیم‌شده که هر يک تزئينات ویژه خود دارند. در برخی حوض آب و در بعضی بخاری‌های ديواری تعبیه‌شده‌اند. ديوارها را نيز آینه‌های فراوان پوشانیده‌اند.
تمام سقف‌های کاخ را نيز موزاییک‌های بسيار عالی پوشانيده و دالان‌ها و غلام‌گردش‌های بسيار زيبا و هماهنگ آن‌ها را احاطه کرده‌اند.
تزئينات عمارت هشت بهشت در دوران صفويه به‌حدی باشکوه و هنرمندانه بوده که هيچ سياحی از اعجاب و تحسين آن‌ها خودداری نکرده است. آنچه در اين عمارت حائز اهميت است ارتباطی است که ميان فضاها و قسمت‌های مختلف آن پديد آمده است. اين ارتباط باعث شده تا عمارت هشت‌بهشت اصفهان در عين تنوع و گوناگونی و تعدد فضا از وحدت و يکپارچگی و تزئينات قابل‌توجه برخوردار شود.
تاریخچه‌ی بنای هشت بهشت
عمارت هشت بهشت اصفهان که در سال ۱۰۸۰ هجری قمری و مقارن با سومین سال سلطنت شاه سلیمان صفوی به اتمام رسیده، نمونه‌ای از عالی‌ترین کاخ‌های نشیمن دوران صفویه است. میرزا محمد طاهر نصرآبادی صاحب تذكره نصرآبادی، در تذكره خود نام بیش از هزار شاعر دوران صفویه را احیاء كرده و خود نیز شعر می‌سروده است. وی درباره بنای كاخ سلطنتی هشت‌بهشت اصفهان اشعاری سروده است كه بیشتر آن‌ها ماده‌تاریخ بنای این قصر سلطنتی است كه در سال ۱۰۸۰ هجری به اتمام رسیده است.
«گرديد زمين اصفهان تاج جنان (۱۰۸۰) از قصر بلند قدر زيبا اركان (۱۰۸۰). پاينده عمارت از سليمان زمان (۱۰۸۰) درگاه عبادت اين بود ورد ملك (۱۰۸۰)
مشخصات معماری بنا
این عمارت ۳۰ متر طول و ۳۵/۲۶ متر عرض دارد و از سطح مجاور باغ آن دو متر بلندتر است و به‌وسیله دو پله‌كان ۱۰ پله‌ای كه متصل به نماهای شرقی و غربی قصر هستند قرار دارد. پس‌ازآن ایوانی با دو ستون چوبی بلند وجود دارد كه با ورودی هایی به سرسرای مركزی ارتباط پیدا می‌کند، طاق این سرسرا به یك نورگیر گنبدی شكل كه هشت پنجره چوبی دارد ختم می‌شود، در وسط سرسرا حوضی هشت‌ضلعی موجود است كه قطر آن ۳۰/۳ متر است و فواره دارد، درهای اطراف این سرسرا به اتاق‌های هشت‌ضلعی راه می‌یابد كه برای پذیرائی از زن‌ها اختصاص دارد، ایوان اصلی به‌سوی شمال قصر است و هشت‌ضلعی است كه دارای دو ستون بلند از چوب سرواست كه در وسط آن حوضی به طول ۸۰/۲ و عرض ۳۰/۲ ساخته‌شده با فوره ای در میان آن وجود دارد.
سقف این ایوان دارای تزیینات بسیاری است و دیوارهای داخلی قصر هم با نقاشی و طلاکاری و اشكال پرندگان مختلف و گل‌های رنگارنگ و شیشه‌کاری‌ها و آینه‌کاری‌ها تزیین‌شده، در این سرسرا دو تابلو نقاشی بزرگ دیده می‌شود كه فتحعلیشاه را روی تخت نشان می‌دهد و در اطراف او چند نفر از فرزندانش قرارگرفته‌اند، تمام این عمارت بروی زیر بنائی قرارگرفته كه پایه بنا محسوب می‌شود و از مرمرهای زیبای تبریز ساخته‌شده و هیچ‌چیزی زیباتر از این اثری كه نمای مجموعه این عمارت در انسان می‌گذارد وجود ندارد.
اطراف عمارت در قسمت خارجی آن با سنگ‌های سخت پوشیده شده و در وسط این قسمت سنگفرش آبروی كوچكی تعبیه‌شده كه اضافه آب‌های حوض‌های داخل و خارج عمارت در آن جریان پیدا می‌کند. از این مجرا آب به داخل دو آب نمای بزرگ به عرض ۸ متر و طول ۵۰ متر كه در مقابل ایوان‌های غربی و شرقی عمارت قرار دارند فرومی‌ریزد، محوطه كاخ با چنارهای بلند محصورشده و باغچه‌های گل آن را آرایش می‌دهند، این گل‌ها بیشتر از نوع گل رز و یاسمن است، خیابان شمالی كاخ به قصر چهل‌ستون مربوط می‌شود و خیابان غربی با سردر بزرگی به خیابان چهارباغ اتصال می‌یابد. سایر خیابان‌های كاخ به باغ‌های میوه منتهی می‌شوند.
متولیان هشت‌بهشت
باغ و قصر هشت‌بهشت از طرف ناصرالدین‌شاه قاجار به بانو عظمی افتخار الدوله واگذارشده بود مشروط بر اینكه وضع و هیئت آن را تغییر نداده و حریم آن را در خیابان چهارباغ در كمال تنظیف و تنقیح نگاه‌داری كند. پس از فوت بانوی مزبور باغ و قصر هشت‌بهشت در تصرف وراث او باقی ماند ولی در این مدت تغییرات كلی در وضع باغ و قصر مزبور به‌وسیله متصرفین بنا داده‌شده و مانند عالی‌قاپو و چهل‌ستون تزئینات نقاشی و طلاکاری و آینه‌کاری آن در زیر قشری از گچ با تزئینات گچی مستور شده بود. از تاریخ پانزدهم شهریورماه ۱۳۴۳ باقی‌مانده باغ هشت‌بهشت و برجای‌مانده‌های قصر مزبور رسماً به وزارت فرهنگ و هنر واگذار شد. هشت بهشت امروز همچون سایر بناها و آثار تاریخی کشور زیر نظر سازمان میراث فرهنگی به حیات خود ادامه می‌دهد.
هشت بهشت در ایران
در کشور ما اسم باغ‌های زیادی هشت بهشت بوده. باغ هشت بهشت تبریز در دوره قاجارها زیاد مورد استفاده قرار گرفته، اما از آن امروز به جز یک ویرانه باقی نمانده.
جالب اینکه برخلاف هشت بهشت اصفهان که روی کاشی‌هایش نقش شکار به تصویر کشیده شده بود، روی سقف این عمارت تبریزی، تصاویر جنگاوری‌ها یا حضور سفیران عثمانی در ایران بیشتر به چشم می‌آمد. بنای کاخ شباهت زیادی به چهل ستون اصفهان و حتی قزوین دارد. با این فرق که دیوارها و سقف آن کمتر از این دو مرمت شده‌اند.
ساعت بازدید
ساعت بازدید از کاخ بین ۹ صبح تا ۱۶ بعدازظهر است. خارجی‌ها بلیط آن را باید با ۲۰ هزار تومان و ایرانی‌ها ۲ هزار و ۵۰۰ تومان تهیه کنند.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.