شهر کودکان لهستانی تا فلورانس لهستان

از ایران نیز “اصفهان”با داشتن یک سوم صنایع دستی جهان به عنوان شهر جهانی خلاق در حوزه صنایع دستی و هم‌چنین “رشت” با داشتن بیش از ۱۷۰ نوع خوراک به عنوان شهر خلاق در حوزه غذا در فهرست جهانی یونسکو جای دارند. اصفهان نخستین شهر ایران است که بیستم آذر ۱۳۹۴ به عضویت شبکه جهانی شهرهای خلاق درآمد، ضمن اینکه اصفهان با عنوان شهر جهانی صنایع دستی نیز به ثبت یونسکو رسیده است؛ شهری که از مجموع ۶۵۶ رشته صنایع دستی رایج در دنیا، یک سوم آن را در خود جای داده است. بنابه دیگر سخن ۳۶۰ رشته صنایع دستی در ایران وجود دارد که از این میان تعداد ۱۹۹ رشته تنها در استان اصفهان رایج است که نشان می ‌دهد دوسوم صنایع دستی ایران و یک‌سوم صنایع دستی جهان به اصفهان اختصاص دارد. به این ترتیب اصفهان بعد از شهر “جیپور” در هند، به عنوان دومین شهر جهانی صنایع دستی در دنیا نام‌آور شده، که البته نام شهر خلاق در حوزه صنایع دستی نیز بر پیشانی سپاهان می‌درخشد.

جای خالی لهستان

اصفهان تا کنون با ۱۴ شهر پیمان خواهرخواندگی و یا خواهرشهری امضا کرده است که در این میان جای خالی شهری از لهستان بسیار محسوس است و این جای خالی تنها به سبب همان خاطره پررنگ حضور کودکان لهستانی در جریان جنگ جهانی دوم در اصفهان نیست، بلکه رابطه میان لهستان و اصفهان به ۴۰۰ سال قبل یعنی دوران صفویه بازمی‌گردد و مقبره «تئادور میرانویچ» سفیر لهستان در دربار صفوی که در گورستان ارامنه اصفهان قرار دارد گواهی بر این ادعا است. اما رابطه اصفهان و لهستان با حضور کودکان لهستانی در نصف جهان آوازه‌ دیگری یافت. ماه ژوئن سال ۲۰۰۸ شرکت خدمات پست لهستان، تمبری را منتشر کرد و در شرح آن چنین آورد که این تمبر یک پسربچه را نشان می‌دهد که لباس نظامی بر تن دارد و پشت سر او یک قالی اصفهان مزین به نشان عقاب لهستانی آویزان است و در کنار این تصویر، نامی به چشم می‌خورد: «اصفهان: شهر کودکان لهستانی».

اما این ماجرا به جنگ جهانی دوم بازمی‌گردد؛ بعد از آنکه جنگ جهانی دوم با حمله آلمان به لهستان آغاز و ارتش شوری به خاک لهستان وارد شد، با توافق میان هیتلر و استالین، ارتش شوروی ناحیه شرقی لهستان را خالی از سکنه کرد و آنها را به شمال و شرق شوروی انتقال داد و به کار اجباری گمارد؛ در این میان دولت ایران رسما بی‌طرفی خود را اعلام کرد و از طرفی شوری به دلیل درگیری با آلمان، از انتقال لهستانی‌ها به ایران استقبال کرد و بیش از ۱۰۰ هزار لهستانی شامل ۲۰ هزار کودک به شهرهای اصفهان، انزلی، زاهدان، مشهد، اهواز و تهران انتقال یافتند که در این بین سهم اصفهان ورود بیش از ۲۶۰۰ کودک لهستانی همراه با مربیان و تعدادی راهبه لهستانی بود که سال‌های ۱۹۴۲ تا ۱۹۴۵ به اصفهان وارد شدند و گروهی از آنها در باغ شاهزاده صارم الدوله ساکن شدند، دختران بالای هفت سال در صومعه خواهران فرانسوی و پسران بالای هفت سال در کلیسای پدران لازاریست سوئیسی و برخی نیز در محل مسیونرهای پروتستان انگلیسی اسکان یافتند. در واقع حضور لهستانی‌ها در اصفهان با توجه به شرایط جنگ جهانی دوم، برایشان مانند حضور در بهشت بود؛ اما درنهایت سال ۱۹۴۵ پناهندگان لهستانی اصفهان را ترک کردند که این خداحافظی نه با خوشحالی بلکه با اندوه همراه بود که از دوری از بهشت نصف جهان حکایت داشت اگرچه برخی از این پناهندگان در اصفهان با همسرانی ایرانی ازدواج کردند و در نصف جهان ماندگار شدند.

جاذبه‌های کراکوف

در دوازدهمین اجلاس سالانه شبکه شهرهای خلاق جهان که از ۲۲ تا ۲۵ خرداد ماه در شهرهای کراکوف و کاتوییس لهستان و با حضور هیئتی از اصفهان برگزار می‌شود، پیشنهاد پیوند خواهرخواندگی(خواهرشهری) میان دو شهر کراکوف و اصفهان توسط شهردار اصفهان و در دیدار با شهردار کراکوف مطرح شد.

کراکوف یکی از شهرهای تاریخی لهستان است که از سال ۱۹۷۶ در فهرست جهانی یونسکو به ثبت رسیده است و بر این اساس شهری جهانی است. شهری در جنوب لهستان که علاوه بر قدمت، دومین شهر بزرگ لهستان است و قرن‌ها یعنی تا سال ۱۶۰۹ میلادی پایتخت این کشور بود و اگرچه اکنون “ورشو” پایتخت لهستان است اما همچنان “کراکوف” به عنوان مرکز فرهنگی این کشور شناخته می‌شود. شهری خاص که مرکز استانی به نام “مالاپولسکا” است و در زبان فارسی به معنای “لهستان کوچک” ترجمه می‌شود. شهری در کنار رودخانه “ویستولا” با جاذبه های گردشگری که یکی از محبوب‌ترین شهرهای اروپا است و سال ۲۰۰۰ میلادی پایتخت فرهنگی اروپا نیز بوده است و البته مهم ترین مرکز دانشگاهی لهستان نیز بشمار می‌رود. کافی است “زلوتی” لهستان را داشته باشی تا این “شهر جادویی” و در واقع” همان  “فلورانس لهستان” را خوب بگردی و از حضور در آن لذت ببری. داشته‌های هنر و معماری کراکوف حتی در جنگ جهانی نیز جان سالم به در برده است و اگرچه این شهر در طول جنگ جهانی دوم به تسخیر نازی‌ها درآمد اما از آسیب در امان ماند ولی با این وجود ترکش‌های زخم تاسیس اردوگاه مخوف کار اجباری در شهر کوچک “اُشوین‌چیم” در غربِ خود را ادراک کرده است.

موزه‌ها، کلیساها، میدان بازار اصلی، کلیسای ویرجین ماری، کلاف هال، کوه‌های تاتراس، کارخانه‌ اسکار شیندلر، هتل‌های مجلل، قلعه سلطنتی واول، خیابان فلوریانسکا، منطقه‌ یهودی‌ها، همه و همه گویای تاریخ کراکوف است. در کراکوف باید نشانه‌های تاریخی و فرهنگی را جستجو کرد و در این میان، ” باربیکان” به عنوان گذرگاه مورد استفاده در قرون وسطی یکی از این نشانه‌ها است. میدان بازار اصلی “رینگ گلونی” نیز پر از خانه های تاریخی است که البته کلاف هال” و “کلیسای سنت ماری” و” موزه شهر رینک آندرگراند” در این میدان قرار دارند. ” کلیسای سنت ماری” در میدان اصلی بازار کراکوف از دیگر میراث های جهانی لهستان است و البته می‌توان در بخشی از “کلاف هال” موزه هنری را مشاهد کرد و زندگی قرون وسطایی کراکوف را از نزدیک لمس کرد و اگر فیلم “فهرست شیندلر” شاهکار “استیون اسپیلبرگ” را هم دیده باشید در این صورت بازدید از “کارخانه شیندلر” که به موزه تبدیل شده است جاذبه فاخر دیگری خواهد بود. “قلعه سلطنتی واول” نیز با داشتن جواهرات سلطنتی لهستان و داشتن آرامگاه چهره‌های نامدار لهستان و نقاشی های دیواری خاص دیگر جاذبه کراکوف است و البته منطقه یهودی ها نیز مکانی دیدنی برای آشنایی با کزندگی مردم یهود و بازدید از کنیسه ها است.

درکنار جاذبه‌های تاریخی کراکوف می‌توان موضوع گردشگری خوراک مردم لهستان که به “لاتین‌های شرق” شهرت دارند را نیز تجربه کرد و قطعا خوردن غذاهای دلپذیر و ارزان آنها در رستوران‌های مشهور این کشور سفر را خاطره انگیزتر خواهد کرد. در غذاهای اصیل لهستانی از سبزیجات و ادویه‌های ترش استفاده می‌شود. ماهی‌های آب شیرین و قارچ‌های وحشی هم محبوبیت زیادی در بین غذاهای کراکوف دارد و غذای آنها سرشار از پروتئین و نشاسته است و البته فرهنگ کافه‌نشینی در این شهر نیز قوت دارد. در کنار همه اینها نباید از طبیعت‌گردی در کراکوف غافل ماند و به یقین “کوه‌های تاتراس” نیز آرامشی را در خود دارد مخاطب را نیز مسحور می کند و بعد قایق سواری در “رودخانه دوناجک” نیز خاطره‌ای لذت بخش خواهد ساخت. “معدن نمک ویلیچکا” نیز نشان دهنده تاریخ نمک لهستان است و از دیگر جاذبه های خاص کراکوف است.

حتی آموزش در کراکوف نیز قدمت بالایی دارد و قدیمی‌ترین دانشگاه لهستان نیز در این شهر قرار دارد که جایگاهی برای تحصیل افراد بسیاری مانند “کوپرنیک” ستاره‌شناس معروف بوده است. حال که سخن از شخصیت به میان آمد بد نیست به گردشگری ادبی در کراکوف اشاره کرد، از این رو باید از حضور “جوزف کنراد” نویسنده بزرگ لهستانی و “ویسواوا شیمبورسکا” شاعر محبوب لهستان یاد کردکه عمر خود را در کراکوف گذراندند. در این میان حتی ستاره موسیقی جاز یعنی “کریستوف کومادا” نیز در کراکوف متولد شد و بسیاری از نوابغ جهان از جمله “استیون اسپیلبرگ” کارگردان امریکایی، “چسلاو میلوش” شاعر برنده جایزه نوبل و هم‌چنین “تادئوس کانتور” نمایشنامه‌نویس و “کریستوف پندرسکی” آهنگساز نیز از کرکاکوف الهام گرفته‌اند.

در این میان با بهره‌گیری از خاطرات جمعی به‌ویژه آوازۀ اصفهان به عنوان “شهر کودکان لهستانی” و هم‌چنین با برقراری پیوند خواهرشهری میان اصفهان و شهری از لهستان می‌توان ارتباط میان دو این کشور را افزایش داد و حال که نام کراکوف به میان آمده است ایجاد این پیوند میان “کراکوف” و “اصفهان” آغازی نیکو برای دستیابی به ارتباطی موثر میان دو کشور است، ارتباطی که شهر کودکان لهستانی تا فلورانس لهستان را به مسیری درخشان در شبکه شهرهای خلاق تبدیل می‌کند و ضمن درک جاذبه‌های تاریخی و فرهنگی ایران و لهستان برای جهانیان، دروازه‌های اروپا را بیش از قبل برای ایران بازخواهد کرد.