ناگفته‌هایی از ساعت مسجد جامع کبیر یزد

به گزارش ایسنا، برج ساعت مسجد جامع یزد یکی از جاذبه‌های شهر تاریخی یزد محسوب می‌شود که دقیقاً در مقابل بنای کهن و تاریخی مسجد جامع این شهر واقع شده و در قاب تصویر اکثر گردشگران شهر جهانی یزد جای دارد.

این ساعت که از اموال شهرداری یزد به شمار می‌آید، حدود نیم قرن پیش توسط یک تاجر یزدی به درخواست حجت‌الاسلام «محمد وزیری» که مسجد جامع کبیر یزد را مرمت کرد، به این شهر آورده شد.

ابتدا قرار بود که ساعت برای مسجد جامع و در میان مناره‌های آن نصب شود اما شهردار وقت پیشنهاد داد که اگر این ساعت در بین مناره‌ها کار شود، دو صفحه از چهار صفحه‌ی آن دیده نمی‌شود لذا بهترین اقدام، ساخت برجی برای ساعت است.

هرچند این ساعت در گذر زمان فرسوده شده ولی همچنان با قدرت می‌چرخد و هر ساعت صدای زنگ ناقوسش در خیابان‌های پیرامون آن طنینانداز می‌شود اما فرسودگی پله‌ها و سختی مسیر بالا رفتن به اندازه‌ای است که بدون داشتن یک کلاه ایمنی و طناب صخره‌نوردی نمی‌توان از آن بالا رفت و همین مسیر خاص رسیدن به بالای ساعت می‌تواند جاذبه‌ای منحصر به فرد برای گردشگران خاص باشد.

با این حال استاد «ناصر جعفری» معروف به «استاد ناصر» که بیش از یک دهه مسئولیت مرمت و رسیدگی به ساعت مسجد جامع را بر عهده دارد، بدون نیاز به تجهیزات آنچنانی هر از چندگاهی مسیر دشوار بالا رفتن از ساعت را طی می‌کند و به گفته خودش گاهی مجبور است این مسیر را چند بار در روز بپیماید و حتی گاهاً وسایل مورد نیاز تعمیر را نیز با خود به بالای این برج حمل کند.

این تعمیرکار یزدی در رابطه با ساعت مسجد جامع به خبرنگار ایسنا، می‌گوید: این ساعت برخلاف ساعت‌های دیگر بسیار پیچیده و حتی پیچیده‌تر از ساعت مارکار است، به همین منظور هم پس از فوت تعمیرکار قبلی که فردی بسیار سالخورده بود، هیچ فردی مسئولیت آن را نپذیرفت.

وی از ویژگی‌های این ساعت به دقت بالا، داشتن دو آهنگ برای زنگ و ناقوس بزرگ آن اشاره می‌کند و می‌گوید: ساعت مسجد جامع، ناقوس بزرگی دارد که صدایش تا چند خیابان آن طرف‌تر نیز می‌پیچد و با وجود آن که این ساعت متعلق به سال‌های پیش است، دارای دو آهنگ متفاوت برای نواخته شدن زنگ ناقوس است اما در حال حاضر تنها یک آهنگ از سال‌ها پیش نواخته می‌شود.

جعفری نواخته شدن آهنگ دیگر این ساعت در شهر را نیازمند هزینه‌ زیادی برای تعمیر ساعت می‌داند و می‌گوید: این ساعت تاریخی دارای سیستم برق کشی و ساختمانی فرسوده‌ای است اما همچنان به خوبی کار می‌کند، هرچند که اگر اعتباری برای ساماندهی و رسیدگی به داخل آن در نظر گرفته شود، شاید بتواند بیشتر در زمینه گردشگری نقش‌آفرینی کند.

این تعمیرکار قدیمی معتقد است که افراد کمتر نسبت به یاد گرفتن تعمیرات این ساعت تمایل نشان می‌دهند و با دیدن پیچیدگی آن می‌ترسند و از زیر بار این مسئولیت پا پس می‌کشند اما بهتر است این مهارت مهم برای حفظ ساعت در دوران آینده آموزش داده شود.

آیا ساعت مسجد جامع به روی گردشگران گشورده می‌شود؟

البته ساعت مسجد جامع از فضای خالی اتاق مانندی در کف برج برخوردار است که در گذشته کاربری‌های متفاوتی مانند بخش نظارت نیروی انتظامی داشته، اما مدتی است که این فضا نیز خالی افتاده و خاک می‌خورد.

این در حالی است که فضای مذکور در موقعیت مناسبی از بافت جهانی شهر یزد واقع شده و کم و بیش در تیررس نگاه و دسترس اکثر گردشگران این بافت تاریخی و کهن قرار دارد و می‌تواند مورد بهره برداری مناسبی قرار گیرد.

«سید مصطفی فاطمی» مدیر کل میراث فرهنگی استان یزد در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا با بیان این که برج ساعت مسجد جامع بنایی متعلق به شهرداری است، در این باره اظهار می‌کند: این بنا که از آثار تاریخی و جاذبه‌های گردشگری یزد به شمار می‌رود، در حال حاضر در مرحله بررسی برای استفاده در بخش گردشگری شهر است.

وی اضافه می‌کند: مکاتباتی با شهرداری به منظور بررسی تعریف فعالیت گردشگری در فضای مذکور نیز انجام شده که در این زمینه حوزه فنی اداره کل میراث فرهنگی برای فعالیت یا تعطیل شدن کامل آن در حال برنامه‌ریزی است.

فاطمی به موقعیت جغرافیایی این برج ساعت اشاره و تصریح می‎کند: این بنای تاریخی که در میان خیابان و در راستای مسجد جامع کبیر یزد قرار گرفته، مدت‌ها در معرض تردد مستقیم خودروها قرار داشته است لذا امکان وجود ترک‌های ریز در ساختار این بنا نیز وجود دارد که به منظور اطمینان از سلامت ساختمان ساعت، پس از بررسی‌های بیشتر، کاربری آن در حوزه گردشگری مدنظر قرار خواهد گرفت.

مدیر کل میراث استان در پایان نیز تاکید می‌کند: اگر بنای مذکور نیازمند ترمیم باشد، اعتباری برای آن در نظر گرفته و پس از آن نیز کاملاً تعطیل خواهد شد.

منبع:ایسنا