عاروسو؛ عروسک ۱۲۰ ساله کودکان شهربابک

عروسک‌های دست ساز پارچه ای جزو جدانشدنی دوران کودکی و نوجوانی دختران و پسران دیار کریمان محسوب می‌شود و در این میان عروسک عاروسو، با قدمتی طولانی، همدم فراموش شده کودکان شهربابکی است که حفظ و احیای این میراث ارزشمند باید مورد توجه قرار گیرد.

عارسو
به گزارش همشهری آنلاین به نقل از ایرنا، هر گوشه و دیار استان پهناور و تاریخی کرمان جاذبه‌های فرهنگی و باستانی خاص خود را دارد، بطوریکه مردمان این دیار کهن با سازه‌ها و ساخته‌های دست خود گنجینه‌ای غنی از تمدن و سنت را به یادگار گذاشته‌اند.

صنایع دستی استان کرمان نقش پر رنگی در به رخ کشیدن آداب و رسوم مردم این خطه دارد به گونه‌ای که حضور صنایع دستی در زندگی روزمره و آیین‌های این مردم قابل مشاهده و ملموس است.

عروسک‌سازی یکی از صنایع دستی پرسابقه و ارزشمند مادران کرمانی برای کودکان و نوجوان خود محسوب می‌شود که علاوه بر وسیله بازی، مونس تنهایی و نشان‌دهنده دغدغه‌ها و عواطف زنان و مردان این استان است.

عاروسو که برگرفته از کلمه عروسک در گویش محلی، از ساخته‌های دست زنان روستایی شهرستان شهربابک در شمال غرب کرمان است که با ساده‌ترین لوازم و مواد ساخته می‌شود که ساخت آن سال‌های اخیر به دلیل کم‌توجهی و ورود اسباب‌بازی‌های مدرن کودکانه کمرنگ شده است.

مسئول ثبت آثار اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان کرمان گفت: خاستگاه این عروسک دست‌ساز پارچه‌ای بیشتر در دهستان ده‌نو و استبرق شهرستان شهربابک است و هنر ساخت این عروسک از مادران به فرزندان دختر خود، سینه به سینه انتقال داده می‌شود.

مینا صالحی افزود: مادران این عروسک‌ها با لوازم در دسترس خود مانند پارچه، نخ و سوزن، پنبه یا چوب این عروسک‌ها را برای بازی و سرگرمی دختربچه‌های خود درست می‌کردند که کودکان پس از توانایی ساخت این عروسک، آن را در جمع هم سن و سالان می‌ساختند.

وی تصریح کرد: ساخت عروسک عاروسو بهانه و سرگرمی لذت بخشی برای ساعت‌ها بازی گروهی بود و کودکان در نقش همان عروسک‌ها برای مدتی داستانی برای بازی خود طراحی می‌کردند و مادر، پدر، فرزند یا خاله می‌شدند.

مسئول ثبت آثار اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان کرمان بیان کرد: چهره عروسک‌های عاروسو برگرفته از احساسات و عواطف پاک کودکان بود به گونه‌ای که برخی چهره‌ها شاد و غمگین، پیر و جوان، زن و مرد، لاغر و چاق بودند و نشان‌دهنده حالات درونی کودک بود.

وی اظهار داشت: گاهی زنان چیره‌دست چنان هنرمندانه چهره آنها را با نخ و سوزن طراحی می‌کردند که این عروسک‌ها تداعی‌کننده چهره واقعی افراد دور و بر کودکان بود.

صالحی افزود: با توجه به شواهد و خاطرات ذکر شده از خانم‌های مسن شهربابک، می‌توان قدمت این نوع عروسک‌ها را به بیش از ۱۲۰ سال قبل تخمین زد که هنر ساخت آن به نسل‌های بعد منتقل شده است.

وی تاکید کرد: این عروسک‌ها در گذشته وسیله‌ای برای پر کردن وقت کودکان به شیوه سالم با امکانات محدود در قدیم بوده و از نظر اجتماعی و فرهنگی تاثیر زیادی در شکل‌گیری دنیای کودکان داشته است.

مسئول ثبت آثار اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان کرمان با اشاره به فراموشی عروسک عاروسو در گذر زمان تصریح کرد: در حال حاضر در صورت ثبت این هنر دستی به عنوان اثر ناملموس، می‌تواند تاثیر اقتصادی مثبتی بر اقتصاد زنان خانه‌دار هنرمند داشته باشد.

وی ادامه داد: همچنین با آموزش ساخت این عروسک‌ها به کودکان کم‌توان ذهنی و معلول می‌توان برخی از اوقات فراغت آنها را به شیوه صحیح پر کرد و از نظر اقتصادی هم سطح آنها را ارتقا داد.

صالحی گفت: همچنین از ترویج و معرفی عروسک عاروسو می‌توان به عنوان یک هویت فرهنگی که منتقل کننده آداب و رسوم بومی منطقه و در قالب یک بازی و حکایت معرفی کرد.

وی تاکید کرد: امروزه از عاروسو می‌تواند به عنوان صنایع دستی خاص و بومی مورد عرضه شود و قابلیت اشتغال‌زایی و درآمدزایی برای جامعه محلی را دارد و همچنین برای گردشگران داخلی و خارجی دارای جذابیت ویژه‌ای داشته باشد.

نهادهایی مانند میراث فرهنگی و صنایع دستی و کانون پرورشی کودکان و نوجوانان با ثبت، معرفی و حمایت از ساخت و تکثیر این عروسک پارچه‌ای دست ساخت، می‌توانند گام موثری برای این ساخته دست کودکان کرمانی و ایرانی بردارند.

منبع:همشهری