تبلور معماری ایرانی در خانه ملاباشی

به گزارش خبرنگار ایمنا، در هشت بهشت اصفهان، خیابان ملک و درست روبروی انگورستان ملک خانه تاریخی ملاباشی قرار گرفته، خانه‌ای پر رنگ و لعاب که چندسالی می‌شود آوازه‌اش به گوش دنیا نیز رسیده است. این خانه که به خانه معتمدی نیز معروف است در زمان ظل‌السلطان توسط محمدحسن ملاباشی در اصفهان ساخته شده و همین مسئله نیز این بنا را منحصر به فرد کرده است.

ملاباشی تفرشی که در تفرش نیز زندگی می‌کرد در زمان سلطنت ظل‌السلطان که حاکمی با رفتارهای غیرعادی و عجیب بود به اصفهان آمد. دلیل آن نیز اینگونه عنوان شده است که روزی همسر ظل‌السلطان به دلیل رفتارهای او به خانه آقا نجفی آخوند (خانه مشروطیت امروزه) پناه می‌برد. پس از این اتفاق سلطان پسران خود را جمع می‌کند و به آن‌ها می‌گوید که هرکه توانست مادر خود را زودتر بکشد نیمی از اموال را صاحب می‌شود.

محمدحسن ملاباشی از ادیبان و فقیهان زمان بود و لباس روحانیت بر تن داشت و در آن زمان به عنوان عارف شناخته می‌شد. پس از شنیدن این ماجراها ملاباشی برای آرام کردن جو به اصفهان آمد، این عالم که در اصفهان به انجام کارهای شرعی مشغول بود، به دستور دولت در خانه‌ای در محله پاقلعه سکنی گزید و با اضافه کردن بخش‌ها و تزئیناتی یکی از زیباترین خانه‌های تاریخی شهر را ساخت.

ملاباشی در نهایت سال ۱۲۹۱ چشم از دنیا فرو بست و در تخت فولاد آرام گرفت، اما یادگاری که او برای اصفهان برجا گذاشت سال‌ها پا برجا ماند و در سال ۱۳۸۱ حتی به ثبت ملی نیز رسید. بنای اولیه این خانه مربوط به دوران زندیه می شود و در دوران صفوی نیز تغییراتی در ساختمان آن به وجود آمد. در نهایت خانه ملاباشی در سال ۱۳۸۰ توسط دکتر معتمدی خریداری شد و درب آن برای ورود و بازدید عموم باز شد.

زمانی که ملاباشی وارد این خانه شد تنها دو پنج دری و یک بخش زمستانی نشین در خانه وجود داشت، در نتیجه این خانه کم اهمیت جلوه می‌کرد. آمدن ملاباشی به این خانه اما همه چیز را تغییر داد و بخش شاه نشین و اتاق ۹ دری به خانه اضافه شد. این دو اتاق از دیدنی ترین بخش‌های خانه هستند که با معماری و تزئینات بی‌نظیر خود چشم هر بیننده‌ای را به حیرت و زبان هر بازدید کننده‌ای را به تمجید وا می‌دارد.

به طور کلی خانه معتمدی یا ملاباشی را می‌توان به چهار بخش تقسیم کرد؛ شاه نشین، تابستان نشین، حیاط بیرونی و حیاط اندرونی. این خانه ساخته شده بر مبنای اصول معماری ایرانی است و مفهوم خانه و مردم زمان خود که در آن زندگی می‌کردند را به خوبی نشان می‌دهد. خانه ملاباشی زوایای تازه از اصفهان دوران قاجار و سبک زندگی آن دوره را در درون خود دارد.

خانه ملاباشی دارای، همچون سایر خانه های ایرانی اصیل، دارای دو فضای زندگی و فضای خدماتی بوده که فضای خدماتی بیشتر شامل فضاهای بسته مانند اندرونی‌ها، مطبخ و…، و فضای زندگی شامل بخش‌هایی مثل شاه نشین و یا تابستان نشین بوده است. حیاط بیرونی خانه کاملا تخریب شده که در سال ۸۰ و پس از خرید خانه توسط دکتر معتمدی این قسمت بازسازی شده، به همین دلیل آثار بازسازی را بیش از هر بخشی در اینجا می‌توان دید.

از کنار حیاط و راهرو تزئین شده، می‌توان به بخش تابستان نشین که از دوران زندیه برجا مانده رفت. این بخش هم با تزئینات فراوان و زیبا و پنجره‌های رنگی، در هنگام تابش آفتاب تصویر زیبایی را به خود می‌گیرد. از راهرو بیرونی حیاط اندرونی می‌توان به یکی از زیباترین بخش های خانه که روح هر انسانی را نوازش می‌کند، به  ۹ دری تاریخی خانه رسید.

روبروی ۹ دری حوضی بزرگ و کشیده است که به شاه نشین ختم می‌شود، شاه نشین خانه یک شاهکار واقعی است. تلفیقی از رنگ، طرح، کچ، چوب، فلز، آینه و هنر که همه را به حیرت وا می‌دارد. این بخش خانه انگیزه اصلی مالک برای بازسازی آن بوده، به جرأت می‌توان گفت ارسی‌های شاه نشین این خانه در نوع خود بی بدیل هستند. دورتا دور شاه نشین پر است از وسایل عتیقه و در سقف آن لوستر بزرگ و با شکوهی را می‌توان دید.

در حال حاضر این خانه تبدیل به اقامتگاه شده و دارای ۱۰ اتاق است. خانه ملاباشی نشان دهنده مفهوم خانه به عنوان محلی امن و آرام برای زندگی در فرهنگ ایرانی بوده و در نوع خود بی‌نظیر است.

منبع:ایمنا