فلاورجان اصفهان،یادگارهای اولجایتو برای ورگان

به گزارش خبرنگار ایمنا، شهرستان فلاورجان در غرب اصفهان یکی از شهرستان‌های قدیمی استان اصفهان است. فلاورجان با زمین‌های کشاورزی و محصولات زراعتی با کیفیتش شناخته شده و گذر زاینده‌رود از میان فلاورجان باعث شده تا از دوران گذشته تا بحال مردم این منطقه به کشاورزی بپردازند. محصولاتی مانند برنج، گندم و صیفی‌جات از مشهورترین محصولات فلاورجان بود که البته امروز به دلیل بحران آب خبری از آن‌ها نیست.

درحوالی فلاورجان فعلی قریه‌ای به نام برزان بوده که با آب مادی کوپان در این محل به کشاورزی می‌پرداختند، بعدها به واسطه احداث پل ورگان بر روی رودخانه،این آبادی را ورگان خواندند و نهایتا به فلاورجان تغییر نام داد. در سال ۱۳۵۹ فلاورجان با سه بخش و هشت شهر تبدیل به شهرستان شد.

فلارجان بزرگترین خط ساحل زاینده‌رود را دارد و از همین رو در زمان زنده بودن زاینده‌رود هرهفته پذیرای گردشگران زیادی بود. بر روی بستر خشک شده زنده‌رود در فلاورجان چندین پل تاریخی وجود دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به پل تاریخی “بابامحمود” و “پل فلاورجان” اشاره کرد که امروزه در مجاورت اتوبان ذوب‌آهن قرار گرفته است.

پل تاریخی “بابامحمود” شاید مهم‌ترین جاذبه گردشگری فلاورجان باشد، در سال ۷۱۲ سطان محمد خدابنده (اولجایتو) هشتمین خان مغول ، به “محمود اشترکانی” منشی خود دستور ساخت راهی بر دو سوی زاینده‌ رود داد. اشترکانی دستور شاه را اجرا و پلی را بر روی بستر زندهرود ساخت تا کاروان‌ها و رهگذران با خیالی آسوده از رود گذر کنند.

پایه‌های “پل بابامحمود” با سنگ و ملات ساروج بنا شده است، قسمت‌ بالایی پل نیز با هنر آجرچینی و طاق‌های قوسی شکل بر روی پایه‌ها قرار گرفته. در طول زمان مرمت‌های زیادی بر روی پل شده که شکل و شمایل اولیه آن را دچار تغییر و تحول کرده است، اکنون برای تقویت پایه‌های سنگی پل دورتا دور آن را با بتون پوشانده‌اند و بر روی آجرهای قدیمی آن نیز چندین سانت آجر چیده شده است.

“پل فلاورجان” که پیش از این “ورگان” نامیده می‌شد، دو فرسخ با “پل بابامحمود” فاصله دارد و تنها پل دو قوسی زاینده رود و استان اصفهان است. در تحقیقات اخیر مصالحی مربوط به دوران ساسانی در این پل یافت شده است؛ این پل همواره در طول حیات خود به دلیل طغیان رود بارها تخریب شده و در دوره صفویه بازسازی شده است.

این پل نیز همانند “پل بابامحمود” با سنگ و ساروج و آجر ساخته شده اما معماری این پل برای گردشگران حرف جدیدی دارد، هشت چشمه طاق کوچک در بالای دهانه‌های پل خودنمایی می کند که این چشمه طاق‌ها افزون بر کاهش فشار پل، آب‌های طغیانی را از خود عبور می‌داده است. بر اساس روایت‌ها زیر این پل راه آب را می‌بستند و “جشن آب‌پاشان” (جشنی باستانی که در سیزدهم تیرماه برپا می‌شده است) را در دوره صفوی برگزار می‌کردند.

“پل فلاورجان” همچنان محل تردد خودروها است که در سال ۱۳۴۲ با ریختن لایهای از بتون،عرض این پل دو متر اضافه شد و سنگ‌ فرش قدیمی آن دفن شد. آنگونه که در تصاویر قدیمی مشخص است دو برج در دو طرف پل قرار داشته،همچنین آسیابی نیز در کنار پل وجود داشته است که دیگر خبری از آن‌ها نیست.

پیربکران یکی از بخش‌های شهرستان فلاورجان است که دلیل نام گذاری آن حضور “محمد بن بکران” در منطقه بوده است.”محمد بن بکران” از عارفان و مدرسان مشهور قرن هشتم است که بعد از وفات او، “اولجایتو” شهر را “پیربکران” نامید و بقعه محمد را برای ادای احترام به وی بنا کرد.

بقعه “محمدبن بکران” که پس از مرگ وی و بین سال‌های ۷۰۳ تا ۷۱۲ ساخته شد به شیوه معماری تک ایوانی است. سبک معماری این بنا یادآور معماری دوره ساسانی و تداعی‌گر طاق کسری است. مصالح این بنا شامل سنگ، کچ و کاشی‌های لعاب داری است که با طرح‌ها و رنگ‌های مختلف خاص برای این بنا ساخته شده. این اثر متشکل از بخش‌های دالان ورودی، ایوانی طاق دار و فضای آرامگاه است.

ایوان از چهار جهت محصور شده و در جهت جنوبی آن محراب قرار دارد. خطوط وکتیبه‌های بنا، با خط کوفی نوشته شده‌اند؛ همچنین گچ‌بری‌ها نیز بسیار چشم‌نواز هستند و کچ‌بری محراب بقعه شباهت به محراب اعجاب‌انگیز و منحصر به فرد “اولجایتو” در “مسجد جامع عتیق” شهر اصفهان دارد. بقعه پیربکران نمادی از معماری دوره “اولجایتو” و دوره مغولان در ایران محسوب می شود.

شهرستان فلاورجان در امتداد بلوار کشاورز و میدان قائمیه اصفهان و در ابتدای اتوبان ذوب‌آهن فاصله کمی با اصفهان دارد. در روزگارانی که زاینده‌رود جان داشت و هنوز به قتل نرسیده بود فلاورجان به دلیل طبیعت زیبای خود میزبان گردشگران فراوانی بود. امروز اگر زاینده رود آب ندارد تا در کنار آن اطراق کرد ، می‌توان به فلاورجان رفت و تاریخ آن را دید.

تاریخ فلارجان گره خورده با پل‌های تاریخی آن است که روزی طغیان آب ، بدن آن‌ها را زخمی‌ می‌کرد… اما بستر خشک رودخانه باعث شده قلب آنان ترک بردارد. فلاورجان را به دلیل تاریخ و بزرگانش ، همچنین به خاطر “پل‌ ورگان”، “پل بابامحمد”، “بقعه پیربکران”، “مسجدجامع اشترجان” و “خانه مویدی زفره” باید دید.

منبع:ایمنا

مطلب مرتبط:خانه مویدی تبلورمعماری اصیل ایرانی