بنای طاق گرا کرمانشاه

بنای طاق گرا یا طاق شیرین در گردنه پاتاق بر سر راه کرمانشاه به سرپل ذهاب و در ۱۵ کیلومتری شهرستان سرپل ذهاب در کنار راه باستانی سنگفرشی بنا شده که فلات ایران را به بین النهرین ارتباط می داده است . به علت تغییر مسیر ، این راه و بنای تاق گرا اکنون در شیب های پائین جاده آسفالته قرار گرفته است . از نظر معماری ، بنای تاقگرا ، فضای ایوان مانندی است که تماماً از سنگ ساخته شده است.

این بنای مستطیل شکل به ابعاد ۸۶/۴*۷۰/۷ متر است که ورودی آن به طرف جنوب و مشرف بر جاده سنگفرش باستانی است . از لحاظ ساختاری ، این بنا به وسیله بلوک های سنگی ساخته شده است که به صورت مکعب مستطیل تراشیده شده اند . مصالح داخلی دیوار ها نیز از لاشه سنگ و ملاط گچ است.

دیوار های جناحین این بنا تا حدودی بلندتر ساخته شده اند تا بتوانند سقف تاق را کاملاً مسطح نمایند . ارتفاع کف بنا از سطح زمین ۲۰/۱ متر و ارتفاع از کف تا لبه قوس ۹۲/۵ متر و از لبه قوس تا زیر گیلویی اول ۲۰/۱ متر است . همچنین بلندی افریز اول ۶۰ سانتی متر است که بر روی آن یک ردیف بلوک سنگی ساده به بلندی ۴۵ سانتی متر قرار گرفته است .

بر روی این بخش ، سنگ های تزئینی افریز دوم قرار دارد . همچنین در بالا ترین بخش بر روی لبه بام بنا ، یک ردیف کنگره به ارتفاع ۹۲ سانتی متر قرار گرفته است. بنابراین ارتفاع بنا از سطح زمین تا بالاترین نقطه ۷/۱۱ متر است . همچنین عرض دهانه طاق ۱۰/۴ متر و عمق آن ۱۰/۳ متر می باشد . دیوار های داخلی این بنا به وسیله نقوش هندسی حجاری شده است .

در مورد زمان ساخت این بنا اختلاف نظر هایی وجود دارد برخی آن را به دوره اشکانی و برخی دیگر آن را به دوره ساسانی نسبت می دهند . اما آنطور که از مدارک باستانشناسی به دست آمده ظاهرا این بنا در اواخر دوره ساسانی و احتمالا زمان حکومت خسرو دوم (۶۲۸-۵۹۰م) ساخته شده است . اگر چه تاکنون کارکرد واقعی این بنا مشخص نشده ، اما برای آن کارکرد های متفاوتی از جمله ” یادگار احداث راه کاروانرو ” ، ” توقف گاه موکب شاهی ” ، ” اریکه سلطنتی ” ، ” پاسگاه مرزی ” و ” بنای یادبودی از پیروزی ” ذکر کرده اند .

برای دیدن این اثر ، حدود ۲۰۰ متر بعد از ایست بازرسی معروف پاطاق وارد جاده فرعی در سمت چپ جاده اصلی شده و پس از طی مسافتی حدود ۵۰۰ متر می توان به محل مورد نظر رسید . در صورتی که ماشین نداشتید ، کمی بعد از ایست بازرسی ، نزدیک جاده ریجاب پیاده شوید و با احتیاط از سمت چپ جاده پایین بروید .