تالاب بين المللی کمجان

تالاب بين المللی کمجان باحدود ۴هزار هکتارمساحت درفاصله ۷۰کيلومتري شمال شرق شيراز در روستاي کمجان از توابع بخش کربال شهرستان خرامه واقع شده است.تالاب بین‌المللی کمجان از جمله تالابهای مهم کشور است و در اولین کنوانسیون بین‌المللی تالابها در رامسر ثبت و به تائید رسیده است.

تاریخچه

تالاب در دهه ۶۰ به دلیل ایجاد کانال هایی توسط شرکت آب و جهاد کشاورزی مدتی در لیست تالاب های در خطر نابودی قرار گرفت و به کلی نابود شد. اما چند سال قبل به همت اهالی روستای کمجان با سد کردن چندین قسمت از کانال های احداثی به طور چشم گیری احیا شد.کمجان طی آمارهای گذشته بین ۱۰ تا ۲۰ هکتار بوده که امروز به پنج هزار هکتار رسیده و هزار هکتار آن به همت مردم احیا شده است.

ویژگی ها

دراین تالاب حدود ۲۰ گونه پرنده آبزی،کنارآبزی،مهاجر و پرندگان خشکی زی توسط کارشناسان اداره حفاظت محیط زیست فارس شناسائی شده است.
مطابق آخرین گونه شناسی صورت گرفته در سال ۱۳۹۱ بالغ بر ۱۰۰ گونه پرنده آبزی، کنارآبزی، مهاجر، بومی ونیمه مهاجر در حوزه این تالاب توسط سرمحیط بانی خرامه شناسایی شد.
در این تالاب گونه‌های متنوعی از گیاهان تالابی و مردابی از جمله نی، لوئی، شوره، درمنه و غیره وجود دارد، که در بعضی نقاطع ارتفاع آنها به شش الی هشت متر در وسعتی به مساحت پنج هزار و ۲۵۰ هکتار را شامل می‌شود.

سایر اطلاعات

به گفته بومیان محلی بخش کربال و به خصوص روستائیان کمجان در کناره‌های تالاب، آهو، گراز، کفتار و گونه‌هایی از گربه‌های وحشی بزرگ جثه و پستانداران کوچک مانند روباه و توره به وفور مشاهده می‌شود.
وقتی در دهه ۶۰ زهکش ها احداث و تالاب خشک شده خیلی از مردم محل بیکار شده و رو به مهاجرت و کارهای دیگر در شهرها آوردند حال این‌که اکنون با احیای تالاب نه تنها ارزشهای زیست محیطی تالاب دوباره احیا شده بلکه در گوشه‌ای از آن مردم نیز می‌توانند به شغل خود بپردازند بدون این‌که هیچگونه مشکلی در کار ایجاد شود.

نقاط مثبت

تالاب کمجان طی هزاره‌ها در مسیر کوچ پرندگان مهاجر قرار داشت و طبق نظر مجامع جهانی و زیست محیطی یک درصد از پرندگان خاورمیانه را در خود جای می‌داده‌است.
احیای تالاب توسط مردم محله آنچنان با موفقیت همراه بود که اهالی حاضر بودند بدون این‌ که از فرصت احیای تالاب برای دامداری استفاده کنند، همچنان حفظ ارزشهای زیست محیطی تالاب را در اولویت قرار دادند و به جای استفاده مرتع داری، از آن به عنوان تالاب به مفهوم واقعی بهره ببرند و اولویت مردم نیز به جای مرتع داری و تامین علوفه دام و احیای تالاب شد

نقاط منفی

تا پیش از خشکی تالاب ضمن این‌که این محیط با ویژگیهای منحصربه‌فردی که داشت از لحاظ زیست محیطی منطقه‌ای ارزشمند به شمار می‌رفت به لحاظ تامین معاش روستاهای اطراف منطقه نیز که معاش خود را از طریق دامداری تامین می‌کردند این تالاب اهمیت بسیار زیادی داشت.
بر همین اساس گروه‌های مردمی منطقه که به صورت فعال امور مربوط به احیای تالاب را دنبال می‌کرده با حضور در دفتر خبرگزاری مهر به تشریح اتفاقاتی که برای کمجان طی چند سال گذشته روی داده پرداختند و چنین عنوان کرد: در اوایل دهه ۶۰ دو رشته زهکش در تالاب احداث و در پی این کار تالاب کمجان عملاً خشک شد و ارزشهای زیست محیطی خود را از دست داد.
گفته شده که ایجاد این زهکشها به خاطر توسعه کشاورزی در منطقه صورت گرفته اما از زمانیکه این زهکشی صورت گرفته نه تنها تالاب به زمینی خشک و شوره زار تبدیل شده بود که انتقال این نمکزارها به دیگر اراضی نیز مشکلاتی را ایجاد کرده بود بلکه تالاب نیز در عمل خشک شد.
مردم محل بدون درخواست کمکی از هیچ نهادی خودشان اقدام به انجام کارهایی برای احیای تالاب کردند که در اواخر سال ۸۸ مبادرت به ایجاد آب بندهایی در مسیر زهکشیهای ساخته شده در دهه ۶۰ کرده که این کار مردم محلی باعث شد که به مرور تالاب خشکیده کمجان خودش را بازسازی کرده و تاحدودی حیات به آن بازگردد.
این کار باعث شده که پوشش گیاهی برخی از مناطق دوباره بروید و پرنده‌ها نیز دوباره به خانه خود بازگردند به گونه‌ای که از شدت لانه سازی و تخمگذاری در علفزارهای منطقه تردد بدون این‌که به لانه‌های پرنده‌ها آسیب نرسد کاری دشوار شده‌است.

مرتبط:

جاذبه‌های گردشگری شهر شیراز