شب نشینی در آتشونی

به گزارش خبرنگار ایمنا، به شرقی‌ترین نقطه استان اصفهان یعنی شهرستان خور و بیابانک سفر می کنیم که در حاشیه جنوبی کویر مرکزی ایران واقع شده و علاوه بر ابنیۀ تاریخی بسیار، با داشتن آب و هوایی گرم و خشک و بیابانی از جاذبه های اکوتوریستی خاصی برخوردار است. اندکی آن‌سوتر به روستای تاریخی گرمه وارد می شویم که بر نقطه ای از جاده ابریشم واقع است و قدمت آن به دوران ساسانیان می رسد. گام به گام در این روستای تاریخی پیش می رویم و مگر می شود تخت عباسی، تخت عروس، رمل های ماسه ای، چال سلکنون و دریاچه نمک سلکنون را در کویر و روستای گرمه تجربه نکرد. جاذبه های روستای گرمه یکی‌یکی به وجدمان می آورد و گام هایمان را به اقامتگاهی می رساند که با نام آتشونی و مازیار آل داود مزین شده است، در اقامتگاه بومگردی آتشونی میهمان پدر بومگردی ایران شده و با رسم آتشونی و نوای دف و تنبور و نای همراه می شویم.

بازگشت به روستای گرمه

مازیار آل داود که با نام پدر بومگردی ایران شُهره است پیراهنی بلند، جلیقه ای کوتاه و شلواری گشاد به رنگ مشکی با حاشیه های سبز بر تن دارد و به گفتۀ خودش ۲۰ سالی می شود که از این پوشش استفاده می کند، خودش لباس را طراحی می کند و مادر ان را می دوزد. مازیار آل داود می گوید: من خیاط خانه ای هم در روستای گرمه تاسیس کرده ام تا هم برای جوانان شغل ایجاد شود و هم لباس هایی با طرح خودم طراحی کنم که برای روستاییان راحت باشد.

آل داود متولد تهران و روستای گرمه روستای پدر و مادرش است، پدری که در نیروی هوایی شیراز، همدان، تهران، اصفهان و تبریز مدرس زبان تخصصی بود. وی ادامه می دهد: اقامتگاه آتشونی، خانه خالۀ پدر و مادرم بود و من وقتی هفت ساله بودم برای اولین بار به گرمه آمدم، درواقع آشنایی من با گرمه به دلیل حضور افرادی از خانواده‌مان در این روستا بود البته به دلیل شغل پدرم ما در روستای گرمه زندگی نمی کردیم اما رفت و آمد داشتیم تا اینکه من که از شلوغی و سروصدا خسته شده بودم به دلیل اینکه می خواستم برای این روستا کاری انجام دهم که به مردمش امید دهم و درآمدزایی کنم و عاملی باشد برای ماندن مردم در این روستا، به همین دلیل به گرمه بازگشتم و همسر و پسرم و بعد هم مادر و پدرم، برادرم و همسرش به روستای گرمه آمدند و الان همگی در این روستا زندگی می کنیم.

حضور در کتاب لونلی پلانت

وی می گوید: من در کاخ نیاوران و سعدآباد سفالگری آموزش می دادم و گاهی هم درخصوص معماری داخلی خانه ها کارهای تزئیناتی با گِل و سفال برای ساختمانها انجام می دادم؛ همسرم یکی از شاگردانم در زمینه سفالگری بود که با هم ازدواج کردیم، او متولد ایران است و در رشته حقوق قضایی درس خواند اما بعد از اینکه با من ازدواج کرد کار خودش را رها کرد و با تصمیم من برای آمدن به گرمه موافق بود و با من همراه شد.

آل داود با بیان اینکه در دوسال ابتدای حضورش در روستای گرمه در مزرعه ای که در سه کیلومتری این روستا واقع بود و تعدادی اتاق داشت به سفالگری و چوپانی پرداخته بود، می گوید: کم‌کم برخی از گردشگران داخلی و خارجی که به دلیل جاذبه های کویر به این روستا می آمدند میهمان خانه ما می‌شدند و به این ترتیب بود که من تصمیم گرفتم اقامتگاهی ایجاد کنم تا گردشگران بیشتری برای بهره بردن از جاذبه های کویر، صنایع دستی، معماری و طبیعت آن به روستای گرمه بیایند و به لحاظ اقامتی هم مشکلی نداشته باشند ضمن اینکه تاکید داشتم این اقامتگاه با فرهنگ بومی این روستا پیوند کامل داشته باشد. به این ترتیب با قراداد مرمت در ازای اجاره بها، با اداره اوقاف همراه شدیم و این خانه را بازسازی کردم و اقامتگاه آتشونی با سرمایۀ شخصی ما در سال ۸۰-۱۳۷۹ در روستای گرمه ایجاد شد.

از اقامتگاه آتشونی به عنوان اولین اقامتگاه بومگردی در ایران نام برده شده و به همین دلیل است که مازیار آل داود، پدر بومگردی ایران است. وی که به صورت تجربی معماری کویر را آموخته تصریح می کند: ایجاد اقامتگاه آتشونی در روستای گرمه باعث شد بسیاری از جوان ها در این روستا بمانند و مهاجرت نکنند و به فعالیت هایی مشغول شوند که به نوعی با بومگردی ارتباط دارد، ارزش و شأن روستای گرمه بالا رفته است و حتی خیلی از افرادی که پیش از این از گرمه رفته بودند به این روستا بازگشته اند. حتی نام اقامتگاه آتشونی در کتاب لونلی پلانت که یکی از مهم ترین کتاب ها درخصوص معرفی مکان های گردشگری دنیاست نیز آمده تا در دسترس گردشگران همۀ جهان باشد. در این کتاب مسیر رسیدن به اقامتگاه آتشونی اینطور گفته شده که گردشگران باید از اصفهان به خور و بیابانک آمده و سپس به یزد رسیده و از آنجا مسیر روستای گرمه طی کنند.

رسم شب نشینی دور آتش

پدر بومگردی ایران به انتخاب نام آتشونی برای اقامتگاه بومگردی خود در روستای گرمه اشاره کرده و می گوید: کلمۀ آتشونی در زبان محلی روستای گرمه به معنی شب نشینی دور آتش است چون در بین مردم این ناحیه این موضوع خیلی رایج است که در مهمانی ها می گویند برویم آتشونی یعنی موقع شب برویم دور آتش و به این ترتیب موقع شب آتش روشن می کنند و دور آتش جمع می شوند، من هم نام آتشونی را برای این اقامتگاه انتخاب کردم که هم خودمان در این روستا رسم آتشونی برگزار می کنیم و هم این کلمه به مهمانی مرتبط است.

آل داود که در بسیاری از نقاط ایران مشوقی برای تاسیس اقامتگاه های بومگردی بوده است و به عنوان آغازگر بحث شناخته می شود تحقیقات زیادی در این خصوص دارد و تنها بر روی موضوع توریسم تاکید ندارد بلکه تلاش می کند تا با شناسایی داشته های روستاها مردم مهاجر را به روستای خود بازگرداند و به این ترتیب موجبات آبادی روستاها را فراهم شود. وی می گوید: من اعتقاد دارم که دوران شهرنشینی به پایان رسیده و امروزه روستاها به لحاظ امکانات کمتر از شهرها نیستند و همین موضوع باعث بازگشت روستاییان به روستاها خواهد شد. به همین دلایل است که من افراد زیادی را تشویق کردم تا به موضوع بومگردی وارد شوند و درخصوص طراحی داخلی و معماری اقامتگاه ها به آنها کمک می کنم، ضمن اینکه آنها را به آژانس ها معرفی کرده و با گردشگران خارجی مرتبط می کنم تا اینکه درنهایت خودشان خبره شوند.

عوامل مهم در رتبه بندی

وی ادامه می دهد: ما تلاش بسیاری داشتیم تا موضوع بومگردی تا آنجا رسمیت یافته به طوری که تا کنون حدود ۵۰۰ اقامتگاه بومگردی در کشور ایجاد شده و فعالیت می کنند؛ ضمن اینکه تلاش می کنیم اولین انجمن بومگردی حرفه ای کشور را هم ایجاد کنیم و موضوع رتبه بندی را از طریق انجمن پیگیری کنیم هرچندکه ما همواره برای بحث رتبه های اقامتگاه ها بر روی کیفیت در خدمت رسانی و فضا و مهمان نوازی و اطلاعات فرهنگی درخصوص منطقه و آداب و رسوم آن تاکید کرده ایم.

آل داود می افزاید: فرق اقامتگاه‌های بومگردی با خانه‌های معمولی این است که شما در این خانه‌ها به غیر از اینکه نزد یک خانواده هستید و احساس امنیت می‌کنید و غذای خوبی می‌خورید و ارتباط خوبی می‌گیرید با فعالیت فرهنگی خاصی هم آشنا می‌شوید، بنابراین اولویت بندی اقامتگاه‌ها باید روی این مسائل باشد تا اینکه بیاییم یک اقامتگاه را بر اساس مثلاً لاکچری بودن رتبه بندی کنیم چرا که معتقدیم نباید به بناهای قدیمی و ترکیب اصلی آن‌ها آسیبی زده شده و تغییری ایجاد شود چون هدف این است که آن بنا و آداب و رسوم حفظ شود. نظر ما و انجمن اقامتگاه‌های بومگردی این است که بتوانیم اقامتگاه‌ها را براساس نوع فعالیتی که انجام می‌دهند، کیفیت مرمت، نوع پذیرایی، حتی نوع دکوراسیونشان درجه بندی کنیم و موضوع بسیار مهم برای ما در تعیین این استانداردها این است که افرادی که در این کار مشغول هستند توانسته باشند درکنار این کار فعالیت فرهنگی را هم شروع کنند و در کنار ایجاد یک محیط گرم خانوادگی برای مسافر، فعالیت فرهنگی هم داشته باشند.

یکی از انواع اکوتوریسم

موسس اقامتگاه آتشونی با بیان اینکه بومگردی نوعی از اکوتوریسم است و اکوتوریسم با طبیعت ارتباط پیدا می کند، می گوید: بومگردی یعنی دیدن و گردش کردن در بوم یک منطقه و گردش کنید و بهره مندی از چیزهایی که به فرهنگ اصلی آن منطقه تعلق دارد. بومگردی کمک می کند تا بخش هایی از بوم که ازبین رفته بود دوباره زنده شده و به مردم بازشناسانده شود. بومگردی یک اسم برای اقامتگاه ها در نقاط مختلف جغرافیایی است و فقط به کویر اختصاص ندارد و می تواند همه جا وجود داشته باشد. ما در نقاط مختلف جغرافیای ایران فرهنگ هایی داریم که می توانند در قالب بومگردی معرفی شوند.

وی در معرفی عوامل موفقیت در تاسیس یک اقامتگاه بومگردی تصریح می کند: فردی که قصد دارد اقامتگاه بومگردی ایجاد کند باید حتماً اصول اولیه آن را بداند و نمونه های این اقامتگاه ها را ببیند و از تجربه های آنها استفاده کند. ضمن اینکه صبر و مهمان نوازی اهمیت زیادی دارد و مسافری که به این اقامتگاه ها وارد می شود باید حضور درکنار یک خانواده را حس کند چرا که اقامتگاه بومگردی با یک هتل تفاوت دارد، ازطرف دیگر خوردن غذای خانگی و محلی و بهره مندی از جاذبه های فرهنگی و بومی منطقه نیز باید مورد توجه افراد علاقمند در تاسیس اقامتگاه های بومگردی قرار بگیرد.

آل داود ادامه می دهد: متاسفانه برخی افراد قبل از آموزش فقط با توجه با تبلیغاتی که برای ایجاد اقامتگاه بومگردی می‌شود حرکتی را برای ایجاد چنین اقامتگاه هایی شروع می‌کنند اما موفقیت کمی خواهند داشت چرا که به صورت آگاهانه و با مطالعه استفاده از تجربیات دیگران انجام نشده است، اما ما امیدوار هستیم که با آموزش و برنامه ریزی‌هایی انجام شده آنها را ساماندهی کنیم تا هم خودشان متضرر نشوند و هم اختلالاتی در بازار کسب و کار این حوزه ایجاد نکنند.

به گزارش ایمنا، وقت رفتن می رسد و روستای گرمه را به قصد اصفهان ترک می کنیم، رفتنی که همراه است با ترک افسون کویر، کویری که درختان گز و تاقش، بی باک و صبور و قهرمان و بی نیاز از آب و خاک و بی چشم داشت نوازشی و ستایشی و از سینه خشک و سوخته کویر به آتش سر می کشند و می ایستند و می مانند و هریک گویی سفیران عالم دیگرند که در کویر ظاهر می شوند… و می دانیم که افسون کویر بازهم ما را به خود فرا خواهد خواند…

منبع:ایمنا