کاروانسرایی در جنوب تهران با قدمت بیش از ۱۰۰ سال

استان تهران پرجمعیت‌ترین استان کشورمان است که مرکز آن، شهر تهران، از سال ۱۲۰۰ هجری قمری (۱۱۵۷ هجری شمسی) تاکنون پایتخت ایران بوده است.

کشف اسکلت‌ زنی در منطقه مولوی با قدمتی بیش از ۷ هزار سال در دی ماه ۱۳۹۳، تصورات قبلی در مورد تاریخ تهران را متحول کرد.

در واقع آغاز شهرت تهران به دوران پادشاهان صفوی به ویژه شاه طهماسب اول باز می‌گردد. وی به دلیل علاقه‌مندی به باغ‌های تهران و شکارگاه‌های مناسب اطراف آن دستور ساخت کاروانسراها و بناهای متعددی در این شهر را دارد. اما با انتخاب تهران به عنوان پایتخت توسط آغا محمدخان قاجار روند پیشرفت و توسعه تهران سرعت بیشتری گرفت.

کاروانسرای خانات، یکی از بناهای قدیمی شهر تهران است که با وجود گذشت بیش از صد سال همچنان پا برجاست.

ساخت این کاروانسرا را به سال‌های پایانی حکومت ناصرالدین شاه نسبت داده‌اند و نام آن در نقشه تهران تهیه شده که توسط نجم‌الملک در سال ۱۳۰۹ هجری قمری آمده است.

کاروانسرای خانات در مساحتی حدود ۱۰ هزار متر مربع در کنار جاده حضرت عبدالعظیم (ع) بیرون از بافت تهران بنا  شد که بعدها با توسعه شهر، داخل تهران قرار گرفت.

ساخت این کاروانسرا با الهام از معماری باغ‌های ایرانی بوده و ۵۴ حجره کوچک در آن تعبیه شده که در واقع علت نامگذاری این کاروانسرا به «خانات» وجود همین حجره‌هاست؛ چرا که خان به معنای حجره است. درب ورودی کاروانسرای فوق نیز حدود ۵ متر ارتفاع دارد و از چوب روسی و ۴۰ گل میخ ساخته شده است.

در سال ۱۳۵۷ این بنا دچار آتش‌سوزی شده  و ورودی‌های غربی و شرقی آن در آتش‌سوزی مسدود شد؛ اما آسیب کلی به ساختمان آن وارد نشد. در سال ۱۳۸۱ نیز این بنا مرمت شد که تلاش شد، با استفاده از مصالح قدیمی بازسازی‌های صورت گرفته، خود موجب آسیب این کاروانسرا نشوند.

در حال حاضر ۱۳ حجره از کاروانسراهای «خانات» در اجاره عمده‌فروشان خشکبار است. بخشی از این کاروانسرا هم به رستوران سنتی تبدیل شده که تزئینات داخلی زیبایی در آن توسط استادکاران اصفهان انجام شده است.

کاوانسرای «خانات» در خیابان صاحب جمع (شمال میدان شوش، جنوب چهار راه مولوی)، میدان امین السلطان در منطقه ۱۲ تهران واقع شده است.

منبع:باشگاه خبرنگاران جوان