به روستای حسن آباد خوش آمدید

به گزارش خبرنگار ایمنا،‌ وارد روستا که می شوی میدانی کوچک قرار دارد که چند پیرمرد در کنار آن نشسته و مشغول گپ و گفت هستند و البته آماده برای پاسخ به سوالات تازه واردها… درباره بافت تاریخی روستا که سوال می بپرسی یکی از پیرمردها سوار بر موتور خود شده و تو را تا رسیدن به بافت تاریخی همراهی می کند.

قدمت روستای حسن آباد به بیش از ۲۵۰ سال پیش و زمان حکومت قاجاریان بر ایران می‌رسد و شکل گیری این روستا به فردی به نام آقا حسین نواب منسوب است. روستاییان معتقدند او آب کشاورزی را از محله بیده میبد به این محل انتقال داده و زمینه سکونت در این محله را فراهم آورده است.

دور تا دور بافت تاریخی روستا دیواری بوده که اکنون از این دیوار فقط بخش‌های کوچکی و دو برج‌ آن باقی مانده است. این بافت از ابتدا شکل گیری روستا تا کنون دست نخورده و به همان شکل مانده، اما بخش‌های بسیار زیادی از این بافت تخریب و یا در آستانه تخریب قرار دارد که دهیاری با همکاری اداره میراث فرهنگی شهرستان درحال مرمت بخش‌هایی از آن هستند.

معروف ترین آب انبار حسن آباد در خیابان اصفهانی 

اولین بنایی که در ابتدا بافت تاریخی روستا به چشم می‌خورد آب انبار آن است؛ آب انباری که دو شیر با دو ارتفاع متفاوت دارد یکی برای مسلمانان و یکی برای زرتشتیان. محمدرضا کارگر دهیار روستا حسن آباد است؛ او تعداد آب انبارهای روستا را پنج عدد اعلام می کند و به خبرنگار ایمنا می گوید: در تمامی این آب انبارها دو ورودی و یا دوشیر وجود داشته که یکی برای زرتشتی‌ها و دیگری برای مسلمانان بوده است.

آب انباری که در ابتدا بافت تاریخی و خیابانی که به خیابان اصفهانی شهرت دارد، معروف‌ترین آب انبار روستا بوده که همچنان فعال است. این آب انبار با آجر تزئین شده و چهار بادگیر با ارتفاع حدودی پنج متر هوا را وارد آب انبار می‌کند. در کنار آب انبار جوی آبی است که در کل خیابان آب را به زمین‌های کشاورزی می‌رساند.

در ابتدا، روستا بر پایه کشاورزی بنا شد اما رفته رفته شغل‌های دیگری مانند دامداری نیز در آن شکل گرفت. بنا بر گفته دهیار حسن آباد “مردمان این روستا کشاورز، دامدار و همچنین کارخانه دار هستند. در روستا زمین‌ها و مزارع پسته و انار فراوانی وجود دارد همچنین چند دامپروری نیز به چشم می‌خورد. شهرک صنعتی نیز در نزدیکی روستا قرار دارد که از رونق خوبی برخوردار است.”

حمام قدیمی حسن آباد؛ سنتی اما مدرن!

حمام قدیمی حسن آباد شاید مهم ترین بنای روستا باشد، حمامی که از ابتدای ساخت روستا در آن وجود داشته و در کنار کاروان‌سرا و آب انبار روستا بوده. برای رسیدن به حمام باید به یکی از کوچه‌های خیابان اصفهانی بروی و از آنجا وارد بن بست تنگ و باریکی شوی؛ انتهای این بن بست حمام حسن آباد است.

محمد اسلامی پیرمردی است که خانه‌اش در کنار حمام قرار دارد “۲۰ سال تمام این حمام دست من بود و دستتنها، تمام کارهای آن را می‌کردم، هیچگاه در این سال‌ها پولی از مردم نگرفتم و هرکس هرچقدر پول که می‌خواست در قلک می‌انداخت؛ تمام هزینه‌های حمام نیز با من بود.”

حمام حسن آباد تا چند سال گذشته نیز فعال بوده و به مردم ارائه خدمت می‌کرده چند سالی است که تخریب شده “این حمام بخشی از کاروانسرا بود که مسافران و مردم محلی به آن می‌آمدند و کل مجموعه کاروانسرا و حمام بین دیواری بود. حمام چند سالی است که از کار افتاده و حالا دوباره دارند آن را بازسازی می‌کنند تا مانند گذشته به رونق برسد.”

حمام حسن آباد در ابتدا به شیوه کاملا سنتی ساخته شده بود، اما بعدها مجهز به دوش شد و به شکل حمام‌های عمومی رایج در زمان پهلوی درآمد. پس از اینکه بافت خانه‌های روستا تغییر کرد و تمام خانه‌ها به حمام تجهیز شدند، این حمام نیز از رونق افتاد و به زباله دان تبدیل شد. اکنون دهیاری حسن آباد و اداره میراث فرهنگی شهرستان در حال مرمت و بازسازی آن به شیوه سنتی هستند.

دهیاری در حدود چهار سال است که حمام را در اختیار گرفته تا این محل که تبدیل به زباله دانی شده بود را دوباره بازسازی کند؛ دهیار می گوید “این بازسازی به صورت سنتی اما با امکاناتی مدرن و با هماهنگی میراث فرهنگی و تخصیص اعتبارات از سازمان دهیاری‌ها و میراث فرهنگی در حال انجام است و در صورت تامین اعتبار تا بهمن ماه امسال به بهره برداری خواهد رسید.”

یک کوچه بعد از حمام حسن آباد

یک کوچه بعد از حمام حسن آباد و در میان خانه‌های خشت و گلی روستا در محله‌ای که اکثریت زرتشتی نشین هستند، آتشکده‌ای را می بینی؛ این روستا از ابتدای شکل گیری محل زندگی زرتشتیان و مسلمانان بوده است و مردمان این دو دین در کنار هم زندگی مسالمت آمیزی را داشته اند.

بافت قدیمی روستا که ساکنان آن را بیشتر زرتشتیان تشکیل می‌دهند، آتشکده‌ای در خود جای داده است. این آتشکده مانند دیگر بناهای این بافت از ابتدا در روستا ساخته شده و همچنان محل گردهم آمدن زرتشتیان روستا است. این روستا در سوی دیگر خود و محله‌های مسلمان نشین حسینیه‌ها و مساجدی نیز دارد که در دهه محرم آیین‌هایی مانند نخل گردانی در آنها انجام می‌شود.

جمعیت روستا هزار و ۳۰۰ نفر است که شامل  ۳۴۰ خانه‌وار می‌شود. کارگر، دهیار روستا می گوید “بیشتر خانواده‌های زرتشتی روستا در سال‌های اخیر مهاجرت کرده و به یزد و دیگر شهرها رفته‌اند و در حال حاضر فقط ۲۰ خانواده زرتشتی در شهر باقی مانده اند. همچنین تعدادی از خانواده‌ها که خانه و کاشانه خود را رها نکرده‌اند در روزهای پایانی هفته در روستا حاضر می شوند.”

روستا هدف گردشگری حسن آباد در بخش بفروئه و در ۴ کیلومتری شرق میبد از دیگر روستاهای هدف گردشگری کشور قدمت کمتری دارد اما جاذبه‌ها و ظرفیت‌های گردشگری آن بسیار بالا است. حسن آباد با کمک سازمان میراث فرهنگی و دهیاری روستا می‌تواند به قطب گردشگری در یزد تبدیل شود.

منبع:ایمنا