صیانت از قبرستان “ابن بابویه” برای پاسداشت مفاخر ری

احمد ابوحمزه  درباره ویژگی های قبرستان های تاریخی ری، اظهار داشت: ابن بابویه را باید نخستین آرامستان تهران و ری به حساب آورد و حتی قبرستان های موجود در تهران مثل دولاب و ظهیرالاسلام، امامزاده های عبدالله، یحیی و صالح نیز از نظر قدمت در جایگاه های بعدی نسبت به آن قرار دارند.

دکترای تاریخ ایران دوره اسلامی با اشاره به جایگاه رفیع ابن بابویه در تاریخ ری اظهار داشت: شیخ صدوق خود بخاطر شخصیت علمی و اثرگذار در تاریخ تشیع مورد تکریم است و گام های مهمی در بسط و گسترش فرهنگ شیعه در دوران خود برداشته است.

وی افزود: علاوه بر آن قرار گرفتن آرامگاه شیخ صدوق در این منطقه بر اهمیت قبرستان ابن بابویه افزوده است زیرا وی نیز از بزرگان شیعه در ایران به شمار می رود.

ابوحمزه با یادآوری اینکه برخی تاریخدانان سابقه و قدمت آرامستان ابن بابویه را به پیش از دوران اسلامی نسبت می دهند اظهار داشت: با این اوصاف دست کم می توان گفت که در ۲۰۰ سال گذشته افراد و شخصیت های مهمی که در دوران قاجار و پهلوی اول و دوم در گستره تهران زیست می کردند، در این آرامستان دفن شده اند که برخی از آنان از روحانیان و شخصیت های سرشناس به شمار می روند.

وی حضور شخصیت های معروف دوره قاجار و بعد چهره هایی چون میرزاده عشقی و حتی در دوره پهلوی دوم شهدای واقعه ۳۰ تیر، دکتر فاطمی و بزرگان و هنرمندانی همچون بهزاد، دهخدا، نسیم شمال، تختی را مورد اشاره قرار داد و گفت: در حقیقت می توان گفت ابن بابویه در آن دوران جایگاه بهشت زهرای کنونی را برای ساکنان تهران و ری داشته است.

عضو هیات علمی دانشگاه فرهنگیان در ادامه به تخریب بافت این آرامستان اشاره کرد و گفت: در دورتادور ابن بابویه همچون بهشت زهرای امروزی آرامگاه های خصوصی و خانوادگی بنا شده بود اما در دهه ۷۰ خورشیدی که میراث فرهنگی هم نظارتی بر این مکان نداشت، این آرامگاه ها را با هدف بهسازی آرامستان تخریب کردند.

وی افزود: تخریب قبور، بناها و حتی بافت باغ و فضای سبز ابن بابویه در حالی در سه دهه اخیر صورت گرفته که در بناهای آن هنر دوره قاجار و پهلوی اول دیده می شد و می توان گفت به نوعی بیان کننده نوع فرهنگ و  معماری آن دوران بود.

ابوحمزه تاکید کرد: این تغییرات گسترده سبب شد تا روح تاریخی ابن بابویه آسیب ببیند در حالی که این مکان باید در پیش از انقلاب به عنوان یک اثر میراث فرهنگی به ثبت می رسید.

وی خاطر نشان کرد: در سایر کشورها و بویژه در کشورهای اروپایی شاهدیم که آرامستان ها به مثابه یک اثر فرهنگی صیانت می شوند زیرا بازگوکننده فرهنگ ها در دوره های مختلف تاریخی هستند.

این کارشناس رشته ایران دوران اسلامی اظهار داشت: حتی در کشور عراق که شاید توجه چندانی به بناها و میراث تاریخی نشود، می بینیم که قبرستان «وادی السلام» در شهر نجف بافت خود را از قرن ها پیش حفظ کرده و از این منظر به نوبه خود یک اثر و داشته تاریخی برای این کشور به شمار می رود.

وی با اشاره به قدمت ۹ هزار ساله شهرستان ری اظهار داشت: با این وجود دیدیم که در سال های اخیر به بهانه بازسازی و بهسازی آرامستان، قبور تسطیح و سنگ قبرها ویران شدند.

ابوحمزه از بی توجهی به بنای اصلی محوطه بابویه نیز انتقاد کرد و گفت: آینه کاری های این بنا حتی قدیمی تر از آینه کاری کاخ گلستان است و حتی می تواند این اثر تاریخی و مجموعه فرهنگی اطراف آن ثبت جهانی شود.

این ری شناس این نقد را به متولیان قبرستان ابن بابویه وارد کرد که با کار تسطیح و یکسان سازی قبور، روشی در پیش گرفته اند تا قبرستان تاریخی مثل ابن بابویه در عمل شبیه قبرستان آمریکایی ها شود زیرا در آمریکا قبرها یک شکل و یکدست ساخته می شوند.

این استاد دانشگاه تاکید کرد: آرامستان ابن بابویه از ۲ جهت برای تاریخ و فرهنگ این سرزمین اهمیت دارد؛ نخست از نظر قدمت تاریخی و بناها و حتی قبور و سنگ تراشی های و نقوش هنری آن و دیگری از نظر مفاخر و مشاهیری که در خاک آن خفته اند.

ابوحمزه اظهار داشت: بزرگان و مشاهیری که در ابن بابویه خفته اند، خود بیانگر بخشی از هویت و تاریخ این سرزمین هستند و با تخریب قبور آنها، یعنی چیزی برای آیندگان نمی گذاریم و نسل های آینده را از داشته های تاریخی و فرهنگی خود محروم می کنیم.

وی مشکل اصلی را در نبود متولی واحد دانست و اظهار داشت: هر اداره و دستگاهی که با حوزه فرهنگ سر و کار دارد، حرف خود را می زند؛ مثلا در بحث حفظ قبرستان ها به عنوان یک داشته فرهنگی و تاریخی می بینیم که به یک باره شهرداری تدفین جدید را ممنوع می کند، با محدود شدن تدفین ها به یکباره مشکل سلطان قبر ظهور می کند، میراث فرهنگی خود را متولی امر معرفی می کند که برای صیانت از آثار بودجه و امکانات در اختیار ندارد و دست آخر و پس از آنکه کار از کار گذشت هیچ کس مسئولیت نمی پذیرد.

وی با اشاره به اینکه حواشی اخیر پیش آمده پیرامون ابن بابویه و کشف سکه های قدیمی در این قبرستان سبب شد تا رییس اداره اوقاف شهرری تغییر کند، ابراز امیدواری کرد که مدیر جدید در تعامل با دوستداران میراث فرهنگی، راه متفاوتی را در حفظ این خطه تاریخی در پیش گرفته و جلوی تخریب تاریخ را بگیرد.

این ری پژوه تاکید کرد: باید پرسید از بین بردن تاریخ ۹ هزار ساله ری که آرامستان ابن بابویه یکی از نشانه های آن است، چه سودی برای آینده این سرزمین دارد و چرا حتی باید درختان چند صدساله آن خشک شوند؟

ابوحمزه اظهار داشت: انتظار می رود متولیان امر تخریب میراث و آثار فرهنگی مستقر در ابن بابویه را کنار بگذارند.

آرامستان ابن بابویه نخستین گورستان شهر ری است که بسیاری از مشاهیر ایران در آن دفن هستند؛ نام این گورستان برگرفته از نام محمد بن بابُویه معروف به شیخ صدوق یکی از فقها و دانشمندان شیعه است که آرامگاه او در آن جا واقع شده‌ است.

از افراد مشهوری که در این گورستان دفن شده‌اند می‌توان به حسین فاطمی، غلامرضا تختی، رحیم مؤذن زاده اردبیلی، علی‌اکبر دهخدا، محمدعلی فروغی، حسین بهزاد، میرزاده عشقی، نسیم شمال و نیز کشته‌شدگان قیام ۳۰ تیر در حمایت از دولت محمد مصدق اشاره کرد.

منبع:ایرنا

مرتبط:

غار آویشو در ماسال، از شگفت انگیزترین غارهای ایران

نگاهی به ابريشم بافی و سابقه دیرینه آن در استان گلستان

دشت مرگور _نویافته‌ای از معماری صخره‌ای در ارومیه