آشنایی با هنر بخارا دوزی

بخارادوزی از صنایع‌دستی تزیینی ایران است. در شهر بخارا پنبه و ابریشم فراوان بوده و به همین علت هنرمندان بخارایی، شیوه‌ای  در رودوزی‌ها ابداع کرده‌اند که به بخارا دوزی معروف است.پارچه‌ی زیرین بخارا دوزی معمولاً چلوار، متقال یا کتان و ندرتاً ابریشم یا پشم است. اگر میخواهید درباره این هنر زیبا بیشتر بدانید در ادامه با ما همراه باشید.

بخارادوزی چیست؟

بخارادوزی یک نوع رودوزی می‌باشد که هنرمندان با کار کردن بر روی پارچه های ساده به وسیله سوزن و نخ طرح های جذاب و رنگین پدید می‌آوردند. این صنعت از هنر‌های دستی ایران زمین به شمار میرود که از شهر بخارا نشات گرفته است و به همین دلیل با نام این شهر ترکیب شده است. این صنعت در دوره های تاریخی سلجوقیان، ایلخانی، تیموری و صفویه هم علاقه مندان بسیاری داشته است.

پارچه مورد استفاده در بخارادوزی

بخارا دوزی یک هنر دستی می‌باشد که بر روی پارچه های ساده با رنگ های مختلف پدید می‌آید. جنس پارچه های مورد کاربرد در این پیشه بیشتر از جنس کتان یا چلوار است اما گاهی هم به متاع پشمی، ابریشمی و تافته تغیر میکند.

روش اجرای بخارادوزی

بر روی پارچه های بخارا دوزی طرح های متنوع و زیادی اجرا می‌شود و تقریبا زمینه را کامل میپوشانند. به دلیل تنوع طرح ها، بخارا دوران نقش اولیه را به وسیله‌ی کاربن بر روی پارچه نقاشی میکنند. در زمان قدیم از گچ و براده ذغال برای نمایان کردن نقش استفاده میکردند که امروزه هم مورد استفاده‌ی بعضی افراد می‌باشد.

پس از طراحی نقش مورد نظر، دوختن آغاز میشود و تا پایان کار جهت سوزن باید یکنواخت باشد تا نظم در کار ثابت بماند.دوخت در این صنعت به صورت کوک های کوتاه و بلند است که کوک های بلند داخل کوک های کوتاه و کوک های کوتاه در بین کوک های بلند پیشین درج می‌شود. هنرمندان در این کار از نخ ابریشمی بهره میگیرند که برای پیدایش نواحی سایه روشن این نخ به ابریشم تابیده شرابی، بنفش و صورتی رنگ تبدیل می‌شود. این افراد بسیار با صبر و حوصله هستند چونکه این حرفه به ظریف‌کاری و پر‌کاری های زیادی نیاز دارد.

طرح های مورد کاربرد در صنعت بخارا دوزی

در بخارا دوزی از اشکال و نقش های متنوعی از جمله گل های اناری، شاه عباسی، گل های میخک ، طرح گلدانی، نقش های هندسی، گل های جناقی، گل های سیبی، گل گلدانی ، گل و بته، لچک مداخل، ترنج و سر ترنج تاجی، تاکی، افسری، برگ‌های چتایی، گل های حاشیه ای در مدل های مختلف، طره ای و نیم طره ای، بته جقه ای، نقش های شمسه ای، بازوبندی و بند رومی، شجری و گل ساعتی استفاده می‌شود.

طراحی گل در بخارا دوزی

برای دوختن گل ها در بخارا دوزی از کوک های ساده و مورب بهره‌جویی می‌کنند. نظم در این کار بسیار حائز اهمیت می‌باشد پس در اجرای تمامی نقش ها باید به آن دقت کرد. بعد از پر کردن داخل طرح باید دور آن را پایه دوزی کرد تا جایی که الگو کامل شود. و بعد از آن برگ و سایر اجزای گل را به طرح می‌نشانند.

رنگ گل ها در بخارا دوزی به گون های قرمز ، شرابی ، نیلی ، سفید، یشمی ، زرد ، خردلی ، قهوه ای ، نارنجی می‌باشد.

رنگ ساقه‌ی گل با رنگ پایه دوزی یکسان است اما رنگ پرچم گل (بخشی که تخم گل در آن وجود دارد) آبی روشن و نارنجی است.

کاربرد بخارا دوزی

طرح های بخارا دوزی ملحفه، رو تختی، رو میزی، شال، رویه‌ی کرسی ، پرده ، لباس،  کلاه، سجاده ، رو بالشتی ، رو طاقچه ای و پارچه های بسیاری را آراسته می‌سازد. همچنین در بخارا دوزی تابلو های تزئینی زیبایی را هم طرح می‌کنند. و همینطور پارچه های مزین شده به وسیله بخارا دوزی قسمت هنری چند موزه خارجی را چون : موزه ارمیتاژ ، موزه پاریس ، موزه  بریتیش ، موزیوم ، مترو پولتین و موزه لوور را شکیل ساخته است.

مرتبط:

نمایشگاه صنایع دستی معبدهندوها ی بندرعباس

صنایع دستی سرآغاز تحول در ایجاد بازارهای مجازی

راهکارهای رفع موانع صادرات صنایع دستی