برج پیزای ایران

به گزارش خبرنگار ایمنا، مناره ها جز جدا ناشدنی از سازه های معماری ایرانی هستند. این بناها در گذشته به عنوان برج آتش یا برج نشانه یا راهنما برای کاروان‌ها شناخته می شدند و بر تمام شهر مشرف بودند. از این منارها به عنوان محل خبر رسانی یا اذان‌گویی هم استفاده می شد. شهر تاریخی اصفهان صاحب یکی از عجیب ترین مناره های ایران است.

منار ساربان در شمال محله جوباره اصفهان قرار دارد و تاریخ ساخت آن به دوران سلجوقیان می رسد. این مناره دارای تزئینات آجری و کاشی کاری است و از قرن ششم هجری تا امروز، با ارتفاع ۵۴ متری اش به حالت کج سر جای خود ایستاده است و با شمارهٔ ثبت ۲۳۲ در ۱۵ آذر ۱۳۱۴ به ثبت ملی رسیده است.

در واقع دلیل این کج بودن مناره ساربان آن است که پایه های این بنا بعد از ساخته شدن به صورت نامتقارن نشست کرده اند و باعث شده تا مناره حدود هشت درجه به سمت جنوب شرقی کج شود. این نشست نامتقارن احتمالا به دلیل اختلالات موجود در پی بنا یا تغییرات سفره آب زیرزمینی یا حتی استفاده از چاهک‌های آب منازل اطراف اتفاق افتاده است.

منار ساربان با ۵۴ متر ارتفاع یعنی در حدود یک متر کمتر از برج پیزا، قدمتی بیشتر از آن دارد و ۸ درجه از خط عمود انحراف دارد. شاید بد نباشد همین جا بین مناره ساربان و برج پیزا مقایسه ای داشته باشیم. زاویه انحراف برج پیزا حدود ۶.۳ درجه از خط عمود است که به نظر می رسد علت اصلی کج شدن آن، پی ریزی روی بستری ماسه ای باشد.

اما منار ساربان با ۵۴ متر ارتفاع یعنی در حدود یک متر کمتر از برج پیزا قدمتی بیشتر از آن دارد و ۸ درجه از خط عمود انحراف دارد. با این حال منار ساربان شهرت جهانی ندارد و برج پیزا معروف ترین بنای ایتالیا و گردشگرپذیرترین آنها است.

طراحی متنوع، بدنه بیرونی این مناره آن را به هفت بخش متفاوت تقسیم بندی می کند. بخش اول آن آجرچینی ساده ‌است. بخش‌های دوم و سوم آن دارای تزیینات عالی آجرکاری است. بخش چهارم آن تاج اول (گلوگاه) مناره ‌است که مقرنس های آجری همراه با کاشی های فیروزه ای بسیار زیبا دارد. بخش پنجم آن نیز تزیینات آجری است. بخش ششم آن تاج دوم منار ‌است و بخش هفتم آن هم تارک منار یا تاج اصلی است. در قاعده دو تاج این مناره دو کتیبه بسیار زیبا از بهترین رنگ فیروزه‌ ‏ای کاشی دیده و خوانده می‌‏ شود.

کتیبه های موجود در مناره ساربان سه قطعه هستند که با خط کوفی نوشته شده اند.این کتیبه ها در زمانی که مورد بررسی یکی از محققین قرار گرفته سالم نبوده و عوامل جوی مانند سرما و گرما و تابش آفتاب اثر بسیار برروی آن گذاشته بودند به هر حال مفاد کتیبه ها شامل عبارات مذهبی است.

هر چند خشت اول معمار کج نهاده نشد و این مناره ناخودآگاه و بر اثر نشست در پایه هایش کمی کج شده، اما در حال حاضر باید میزان انحراف منار ساربان به طور مرتب مورد پایش قرار گیرد تا از خطر احتمالی ریزش آن در آینده جلوگیری شود.

این مناره در محله جوباره اصفهان، در نزدیکی مسجد جامع اصفهان، مسجد مصری، مناره مسجد علی ،مناره چهل دختران، و خانه قزوینی ها واقع شده است. محله جویباره در شمال شرقی اصفهان قرار دارد که از شمال به میدان قدس و خیابان سروش از جنوب به خیابان ولی عصر، از غرب به خیابان علامه مجلسی و میدان عتیق و از شرق به خیابان صغیر محدود است.

منبع:ایمنا